Σχετικά άρθρα
| ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ ΕΝ ΑΥΛΙΔΙ |
 |
 |
| Συντάχθηκε απο τον/την Μάριος Παϊτάρης |
| Κυριακή, 08 Ιούλιος 2012 09:05 |
|
Ιφιγένεια εν Αυλίδι του Ευριπίδη
Ο Ευριπίδης (485-406 π.Χ) συνέθεσε 92 έργα, από τα οποία μόνο 19 έχουν σωθεί. Οι πηγές αναφέρουν ότι βραβεύτηκε μόνο τέσσερις φορές και αυτή η σχετική αποτυχία εξηγείται συνήθως από τον νεωτεριστικό και εικονοκλαστικό χαρακτήρα του έργου του, αν και μετά τον θάνατο του έγινε εξαιρετικά δημοφιλής. Σε επίπεδο δομής οι τραγωδίες του διακρίνονται για τον πρόλογο τους και για την έκβαση τους, όπου σε αρκετά έργα, ένας «από μηχανής θεός» επεμβαίνει έγκαιρα και επιτρέπει στα πρόσωπα να βγουν από μια δύσκολη κατάσταση. Ένα ακόμα χαρακτηριστικό είναι η σπουδαιότητα την οποία έχει η δράση στα έργα του ενώ αντίθετα, εξαιρώντας κάποιες τραγωδίες που βασίζονται σ’ αυτόν (Τρωάδες, Βάκχες κ.άλλες), ο χορός συνήθως, παίζει λιγότερο άμεσο ρόλο στην εξέλιξη και πολλές φορές φαίνεται αποκομμένος κι αμέτοχος απ’ αυτήν. Επίσης ξεχωρίζουν οι τραγωδίες του Ευριπίδη για τις πολλαπλές αναλύσεις τους και τα ηθικά ή φιλοσοφικά μηνύματα τους. Άλλα χαρακτηριστικά της τραγωδίας του, είναι το ενδιαφέρον για τον συνηθισμένο άνθρωπο, τις σκοτεινές πτυχές της ψυχής του, τις μεγάλες ανησυχίες του και τα πάθη που τον διακατέχουν. Με τον τρόπο αυτό, η τραγωδία γίνεται για πρώτη φορά μέσο έκφρασης του ατόμου, απηχώντας τις τάσεις της εποχής του. Αυτός είναι κι ο λόγος που οι τραγωδίες του Ευριπίδη συγκαταλέγονται ανάμεσα στα πιο «σύγχρονα έργα» που μας κληροδότησε η αρχαιότητα. Ειδικότερα το ενδιαφέρον του για τον θάνατο και την βία, εκτός του ότι κατορθώνει να προκαλέσει τον «έλεο» και τον «φόβο» στον θεατή, του δίνει την ευκαιρία να προβάλει συγκινητικές μορφές τραγικών γυναικών, την λεπτότητα και την ευγένεια των οποίων δεν βρίσκουμε ούτε στον Αισχύλο, ούτε στον Σοφοκλή. Για τον λόγο αυτό ο Ευριπίδης θεωρούνταν από τους αρχαίους ως ο «τραγικότερος των ποιητών».
Η «Ιφιγένεια εν Αυλίδι» του Ευριπίδη παίχτηκε μετά τον θάνατο του, το 405 π.Χ. και μάλιστα απέσπασε το πρώτο βραβείο στους δραματικούς αγώνες. Ο στρατός των Ελλήνων βρίσκεται συγκεντρωμένος στην Αυλίδα και είναι έτοιμος να αποπλεύσει για τον πόλεμο στην Τροία. Για να φυσήξει όμως ευνοϊκός άνεμος για τα καράβια τους, επιβάλλεται ως υπέρτατη ανάγκη να θυσιαστεί στο βωμό της Αρτέμιδος η Ιφιγένεια, η κόρη του αρχιστράτηγου των Ελλήνων Αγαμέμνονα. Σημαντικό είναι να αναφέρουμε ότι οι σεληνιακές θεότητες από τις οποίες έλκει την καταγωγή της η πάναγνη Άρτεμις, απαιτούσαν θυσίες παρθένων κι επίσης πως υπήρχαν προηγούμενα στη σχέση της θεάς με τον αρχιστράτηγο κι επιζητούσε την τιμωρία του. Παρά λοιπόν τα σχέδια του υποψήφιου μνηστήρα της Αχιλλέα να τη σώσει και παρά τους σπαραγμούς της μητέρας της για την παράλογη θυσία, η Ιφιγένεια αποφασίζει, σε μια υπέροχη έξαρση αυταπάρνησης, να θυσιαστεί αυτοβούλως για τη δόξα και τη σωτηρία της πατρίδας. Εδώ οι σύγχρονες αναγνώσεις του έργου, θέλουν το κορίτσι να αποποιείται το δικαίωμά του στη ζωή, όχι μέσα σ’ ένα παραλήρημα εθνικισμού αλλά από αποστροφή προς τα τεκταινόμενα και φόβο για τα χειρότερα. Όμως, τη στιγμή που η Ιφιγένεια βρίσκεται κάτω απ' το μαχαίρι, έτοιμη να σφαχτεί, η Άρτεμις αντικαθιστά το κορμί της με ένα ελάφι και στέλνει την νεαρή κοπέλα στη χώρα των Ταύρων, για να μείνει εκεί, ιέρεια στο βωμό της, όπου και θα την συναντήσουμε στην «Ιφιγένεια εν Ταύροις».
Η «Ιφιγένεια εν Αυλίδι» είναι ένα έργο ίντριγκας που αντίθετα με άλλα έργα του Ευριπίδη, πραγματεύεται μεταξύ άλλων, την αποτυχία έξυπνων σχεδίων. Ο Αγαμέμνων τα κάνει μούσκεμα σχεδόν σε όλα και με τις αποτυχίες του αυτές, τα πρώτα τέσσερα πέμπτα του έργου δεν προωθούν τη δράση ενώ δεσπόζει η απαίτηση της Άρτεμης για θυσία, η οποία δε συνεπάγεται θρησκευτικό προβληματισμό. Ο μύθος προσφέρει το πλαίσιο για να αποκαλυφθεί η ανθρώπινη φύση. Η αστάθεια της ψυχής που παρατηρείται στα τελευταία έργα του ποιητή, εδώ αποτελεί την βασική αρχή. Οι πρώτες σκηνές παρουσιάζουν την αποτυχία της επιστολής που θα απέτρεπε τον ερχομό της κόρης και στο τέλος ο Αγαμέμνων έχει μόνον μια ελπίδα, να μη μάθει η Κλυταιμνήστρα για τη θυσία.
Ο Θέμης Μουμουλίδης μας παρουσιάζει μια σκηνική εκδοχή της «Ιφιγένειας εν Αυλίδι» έχοντας ως στόχο, κατά την γνώμη μου, να τονίσει την οικουμενικότητα και την διαχρονικότητα του κειμένου του Ευριπίδη και εμμένοντας σε μια προσπάθεια αποστασιοποίησης από το τραγικό ύφος του κειμένου, δίνοντας την αίσθηση ότι οι πρωταγωνιστές του δράματος είναι απλοί καθημερινοί άνθρωποι και ότι τα αυτά που διαδραματίζονται επί σκηνής θα μπορούσαν να συμβούν στον καθένα. Μια ιδέα άκρως ενδιαφέρουσα ως σύλληψη αλλά στην προκειμένη καταλήγει εκτελεσμένη όχι στον απόλυτο βαθμό. Κι αυτό γιατί ο σκηνοθέτης αποπειράται να συνθέσει εντέλει ένα σύνολο από διαφορετικού τύπου σκηνοθετικές φόρμες, αναμειγνύοντας κλασικά στοιχεία με μεταμοντέρνα κι εμπλουτίζοντας αυτό το μίγμα με μια αίσθηση ρετρό. Έτσι δημιουργείται ένα αποτέλεσμα που μπορεί αισθητικά να φαντάζει ενδιαφέρον αλλά στην πράξη αποτυπώνεται μη ξεκάθαρο και χωρίς καθαρή γραμμή. Επίσης τι ήταν αυτό που οδήγησε τον σκηνοθέτη στην απόφαση να εντάξει στο δραματουργικό πλαίσιο στην παράστασης και συγκεκριμένα στα χορικά, κάποια «ξένα» κείμενα;
Οι ηθοποιοί της παράστασης επιτυγχάνουν ένα υποκριτικό σύνολο το οποίο διαθέτει ιδιαίτερη ερμηνευτική ποιότητα αλλά από ένα τέτοιο εξαιρετικό επιτελείο ηθοποιών περιμέναμε πολύ πιο δυνατές ερμηνείες στον σύνολο και σαφώς θα προτιμούσαμε μια πιο συγκροτημένη κατευθυντήρια γραμμή από τον σκηνοθέτη ως προς το αισθητικό ύφος, στο επίπεδο των ερμηνειών. Πολύ καλή η Καρυοφυλλιά Καραμπέτη ενσάρκωσε μια Κλυταιμνήστρα γήινη και ανεπιτήδευτη μέσα στην τραγικότητα της και σου αφήνει την αίσθηση ότι θα μπορούσε να είναι οποιαδήποτε μάνα που έρχεται αντιμέτωπη με την τραγική της μοίρα και όχι μόνο η Βασίλισσα των Μυκηνών. Ο Στέλιος Μάινας είναι πειστικότατος ως Αγαμέμνων δίνοντας μια στιβαρή ερμηνεία αν και σε ορισμένα σημεία είναι λιγάκι πιο άκαμπτος απ’ όσο ενδεχομένως υποδηλώνει ο ρόλος του , η Ιωάννα Παππά ερμήνευσε μια Ιφιγένεια όσο εύθραυστη έπρεπε και ενδυνάμωσε με το ιδιαίτερο ηχόχρωμα της φωνής της την ήδη υπάρχουσα συγκινησιακή ατμόσφαιρα αλλά περιμέναμε από εκείνην, μια λεπτομερέστερη απόδοση της αποτύπωσης των ψυχικών μεταπτώσεων της Ιφιγένειας ώστε να οδηγηθούμε σε ένα συγκλονιστικό αποτέλεσμα και μάλιστα σ’ έναν ρόλο που της ταιριάζει απόλυτα. Ο Μηνάς Χατζησάββας στον ρόλο του Πρεσβύτη είναι καίριος και αρκετά πιστός στο πνεύμα του ρόλου. Ο Άγγελος Μπούρας ως Μενέλαος ήταν αμεσότατος και ευθύβολος αλλά θα θέλαμε να τονίσει σε ακόμα μεγαλύτερο βαθμό της αποχρώσεις του ρόλου του ενώ ο Γιάννης Στάνκογλου διαθέτει πολύ εντυπωσιακή σκηνική παρουσία κι ήταν αποτελεσματικός και ακριβής ως Αχιλλέας αλλά θα είχε ενδιαφέρον να εμβαθύνει λίγο περισσότερο στον ιδιαίτερο ψυχισμό του ήρωα του. Η Αλεξάνδρα Σακελλαροπούλου ήταν γοητευτικά απόκοσμη και τέλος πολύ αξιόλογος ο Χορός από τις ταλαντούχες ηθοποιούς με κορυφαία του Χορού την Ρίτα Αντωνοπούλου με την εξαιρετική φωνή της. Υποβλητική η σκηνογραφία του Γιώργου Πάτσα, συνεπείς οι φωτισμοί του Νίκου Σωτηρόπουλου, αξιόλογα τα κοστούμια της Παναγιώτας Κόκκορου με εξαίρεση τις εντελώς άστοχες επιλογές για το κοστούμι της Κλυταιμνήστρας και του Αχιλλέα ενώ από τον Κωνσταντίνο Βήτα έχουμε λάβει και πιο εμπνευσμένα δείγματα δουλειάς. Στα συν της παράστασης το πολύ δυνατό φινάλε. Η «Ιφιγένεια εν Αυλίδι» του Θέμη Μουμουλίδη είναι μια αξιόλογη δουλειά παρ’ όλες τις επιμέρους αντιρρήσεις μας και με μια πιο στιβαρή και καθαρόαιμη σκηνοθετική γραμμή θα απογείωνε το συνολικό αποτέλεσμα σε όλα τα επίπεδα.
Μετάφραση: Κ. Χ. ΜΥΡΗΣ Σκηνοθεσία - επεξεργασία κειμένου: ΘΕΜΗΣ ΜΟΥΜΟΥΛΙΔΗΣ Σκηνικό: ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΤΣΑΣ Κοστούμια: ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΚΟΚΚΟΡΟΥ Μουσική: ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΒΗΤΑ Φωτισμοί: ΝΙΚΟΣ ΣΩΤΗΡΟΠΟΥΛΟΣ
ΚΑΡΥΟΦΥΛΛΙΑ ΚΑΡΑΜΠΕΤΗ [Kλυταιμνήστρα] ΣΤΕΛΙΟΣ ΜΑÏΝΑΣ [Αγαμέμνων] ΙΩΑΝΝΑ ΠΑΠΠΑ [Ιφιγένεια] MHNAΣ ΧΑΤΖΗΣΑΒΒΑΣ [πρεσβύτης] ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΤΑΝΚΟΓΛΟΥ [Αχιλλέας] ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΣΑΚΕΛΛΑΡΟΠΟΥΛΟΥ [άγγελος] ΑΓΓΕΛΟΣ ΜΠΟΥΡΑΣ [Μενέλαος] Χορός: ΛΟΥΚΙΑ ΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΥ, ΜΑΡΟΥΣΚΑ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΥ, ΓΙΑΝΝΑ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ, ΛΕΝΑ ΠΑΠΑΛΗΓΟΥΡΑ, ΑΡΕΤΗ ΠΑΣΧΑΛΗ. |
| Τελευταία Ενημέρωση στις Κυριακή, 08 Ιούλιος 2012 10:27 |
