ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ

του Αισχύλου

Με καθυστέρηση δεκαπέντε λεπτών ξεκίνησε η παράσταση στο αρχαίο θέατρο των Φιλίππων, λόγω της μεγάλης προσέλευσης του κοινού την τελευταία στιγμή. Η παραγωγή ζήτησε την υπομονή μας, επειδή στα δυο ταμεία οι ουρές ήταν μεγάλες. Τη δώσαμε οι γαλαντόμοι θεατές, που μπήκαμε στο θέατρο μία ώρα, τουλάχιστον, πριν την κανονική έναρξη. Αδυνατώ να κατανοήσω τους συμπολίτες μου που ενώ γνωρίζουν ότι αρχίζουν οι παραστάσεις στις 21.30 , αποφασίζουν να ξεκινήσουν από τα σπίτια τους αργά, πολύ αργά, με τη δικαιολογία της όποιας βολικής αιτίας. Ωστόσο, ήταν σχεδόν πλήρες το κοίλο όταν φωτίστηκε και πήρε θέση ο θίασος στην ορχήστρα, πίσω από την ξύλινη πλατφόρμα που οδηγούσε στα ενδότερα ανακτόρων, το μόνο σκηνικό που δέσποζε στο κέντρο της.

Ο εξαιρετικός Θόδωρος Κατσαφάδος, Αγγελιαφόρος κατ’ επανάληψη και κατά συνέπεια ο καταλληλότερος για τον ρόλο του Φρουρού, συνοδευμένος από έναν σπουδαίο δωδεκαμελή ανδρικό Χορό, άρχισε την αφήγηση του μύθου και «αιχμαλώτισε » το κοινό από τις πρώτες συλλαβές της φρέσκιας και ποιητικής μετάφρασης του Γιώργου Μπλάνα.

Ο συγκεκριμένος πρόλογος είναι εν μέρει προσευχή, εν μέρει μονόλογος και εν μέρει «δελτίο ειδήσεων» . Ενώ αντικατοπτρίζει τις συνθήκες και τα συναισθήματα του ομιλητή, δεν αποτελεί τμήμα της δράσης (απουσιάζει ο προφανής αποδέκτης της διήγησης). Εφόσον δίνει την εντύπωση ενός λόγου που απευθύνεται στο κοινό, λειτουργεί προγραμματικά (όπως οι ευριπίδειοι πρόλογοι) ενσωματώνοντας στοιχεία ποιητικής αυτοσυνειδησίας .

Ακολουθεί η Πάροδος, δηλαδή η ενότητα εκείνη που εκφωνεί ο Χορός (αφήγηση της πρότερης ιστορίας που αφορά της εκστρατεία των Αχαιών στην Τροία), έπειτα τα Επεισόδια και τα Στάσιμα για να φτάσουμε στην Έξοδο.

Υπόθεση:

 Ο «Αγαμέμνων», το πιο εκτεταμένο από τα σωζόμενα δράματα του Αισχύλου, ξεκινάει με μια ατμόσφαιρα ελπίδας ανάμεικτης με σκοτεινά προαισθήματα, καθώς ο φρουρός στη στέγη του παλατιού στο Άργος παρακολουθεί με αγωνία να δει το σημάδι της φωτιάς που θ’ αναγγέλλει την πτώση της Τροίας. Όταν αυτό φάνηκε, τα νέα επιβεβαιώθηκαν και από έναν κήρυκα που φτάνει – σχεδόν ταυτόχρονα - στο παλάτι, χωρίς να ακολουθηθεί η σύμβαση του χρόνου. Η Κλυταιμνήστρα, γυναίκα του Αγαμέμνονα, παρουσιάζεται να πανηγυρίζει, ο Χορός όμως των Αργείων γερόντων θυμίζει ότι ο Αγαμέμνονας θυσίασε την κόρη τους Ιφιγένεια στο βωμό της φιλοδοξίας του, για να μπορέσει ο ελληνικός στόλος να αποπλεύσει από την Αυλίδα και αναλογίζεται με μελαγχολία τις πιθανές τραγικές συνέπειες. Στο μεταξύ, εμφανίζεται ο Αγαμέμνονας φέρνοντας μαζί του ως παλλακίδα την αιχμάλωτη Τρωαδίτισσα πριγκίπισσα Κασσάνδρα. Η Κλυταιμνήστρα τον υποδέχεται ύπουλα κι ύστερα τον οδηγεί μέσα στο παλάτι, αφού τον εμπλέξει στην ύβρη να πατήσει το κόκκινο χαλί που του έχει στρώσει, σα να ήταν θεός. Η Κασσάνδρα περνάει σε μια φοβερή προφητεία, προβλέποντας τον φόνο του Αγαμέμνονα και τον δικό της και, έχοντας οράματα κι από τα προηγούμενα φρικιαστικά εγκλήματα των Ατρειδών, ξεσπάει σε παραληρηματικό θρήνο. Τελικά, μπαίνει μέσα στο παλάτι ξέροντας ότι βαδίζει προς τον θάνατό της.Το έργο ολοκληρώνεται με την έξαλλη ικανοποίηση της Κλυταιμνήστρας για το γεγονός ότι σκότωσε εκείνον που είχε θυσιάσει την κόρη της και με την ανακούφιση του Αίγισθου που, επιτέλους, θα πάρει πίσω το θρόνο τον οποίο πιστεύει ότι δικαιούται. Ο Χορός όμως, αφήνει να εννοηθεί ότι τίποτα δε μένει ατιμώρητο και ότι οι θεοί μπορεί να στείλουν τον Ορέστη για να αποκαταστήσει τη δικαιοσύνη.

Η παράσταση:

Πρώτος έπαινος στην εξαιρετική μετάφραση του Γιώργου Μπλάνα. Μέγιστη ικανοποίηση ν΄ ακούει ο θεατής αυτά τα υπέροχα ελληνικά, αυτόν τον πλούτο ελληνικής γλώσσας, την ομορφιά των λέξεων που πλέκουν εικόνες πολύχρωμες. Από τον ρομαντισμό στην δαντική κόλαση, από τον λυρισμό στον επικό λόγο. Επρόκειτο για μια ελεύθερη, ευφάνταστη και πολύ δημιουργική απόδοση του αισχύλειου κειμένου, ένα ενδιαφέρον εγχείρημα για όποιον δεν αποζητά την πιστότητα στη μετάφραση.

Ο δεύτερος, επάξια στον Χορό. Αν εξαιρέσω την παράταιρη και αντιαισθητική σύγχρονη πατερίτσα, οι δώδεκα άνδρες έδωσαν τον καλύτερο εαυτό τους σ’ έναν συγχρονισμένο ανθρώπινο εσμό, πολυφωνικό στα χορικά, εξαιρετικό στην κίνηση, με εξαίσια άρθρωση και, βεβαίως, πρωταγωνιστή της υπόθεσης. Πολλά μπράβο στον καθένα ξεχωριστά.

Η ηθικοπλαστική φόρτιση της αισχύλειας τραγωδίας αναδεικνύεται στη σκηνοθεσία του Τζέζαρις Γκραουζίνις και στη στάση των βασικών προσώπων και σε κείνη των Αργειτών πολιτών. Η τελική σκηνή της δήθεν υποταγής ανθρώπων , έστω εστεμμένων, στο θείο, συγκλονιστική.

Η Πρωτόπαππα δούλεψε πολύ τα εκφραστικά της μέσα και απέδωσε μια βασίλισσα διπρόσωπη, με υποδόριο ύπουλο χαμόγελο, γήινη κοινή θνητή , εκδικητική γυναίκα, μα και στυγνή Άνασσα. Άστοχη η επιλογή ξανθιάς κόμης. Εφόσον η ξένη γυναίκα , άρα βάρβαρη, ήταν διαφορετική, δηλαδή ξανθιά, η Κλυταιμνήστρα έπρεπε να ήταν ντόπια. Όχι μόνο ήταν αντιαισθητικό, αλλά σχολάστηκε δυσμενώς από τον κόσμο. Ο Γιάννης Στάνκογλου ήταν ένας στιβαρός ηγέτης , αλλά κι ένας ευκολόπιστος άνδρας, άθυρμα στα δυναμικά χέρια του θηλυκού που απουσίαζε απ’ το πλευρό του δέκα ολόκληρα χρόνια. Το ότι ο σκηνοθέτης τού έδωσε και τον ρόλο του Αίγισθου και τον καθοδήγησε να τον ερμηνεύσει πανομοιότυπα με τον Αγαμέμνονα, το παραδέχομαι μόνο ως ιδέα του ν’ αποδώσει ο εραστής της Κλυταιμνήστρας έναν χαρακτήρα αντίγραφο του Αγαμέμνονα. Έναν οπορτουνιστή, φιλόδοξο και εξουσιομανή άνδρα, που σκοτώνει ανενδοίαστα τον βασιλιά για να καθίσει ο ίδιος στον θρόνο του.

Η Κασσάνδρα της Ιώβης Φραγκάτου , αρνητική έκπληξη. Το εντελώς αντίθετο απ΄ ό,τι μας κληροδότησαν οι συγγραφείς για την καταραμένη κόρη του Πριάμου και της Εκάβης . Αντί ενός ατίθασου, αλλοπαρμένου πλάσματος, είδαμε μια φιγούρα κοπελιάς «καλλιστείων» να προσπαθεί να παίξει κάτι τραγικό. Λάθος επιλογή, ατυχής καθοδήγηση. Ο ταλαντούχος Αργύρης Πανταζάρας, ως Κήρυκας έκανε φιλότιμες προσπάθειες να εναρμονιστεί με το σύνολο.

Σοβαρό ατόπημα του έμπειρου και καλού γνώστη του αρχαίου δράματος σκηνοθέτη, το ότι δέχθηκε τις προτάσεις του Kenny MacLellan τόσο στις κακόγουστες και δίχως κανέναν απολύτως συμβολισμό πατερίτσες εν είδει ραβδιού όσο και στο ενδυματολογικό αλαλούμ: το όμορφο ελισαβετιανό φόρεμα της Κλυταιμνήστρας, άσχετο προς το χακί χρώμα του ενδύματος του Χορού και μακριά από το φουτουριστικό κοστούμι του Αγαμέμνονα.

Η μουσική του Χάρη Πεγιάζη κινηματογραφική μεν, ενδιαφέρουσα δε. Παρά τα «πλην» που εύκολα αναγνωρίζονται, η παράσταση διέθετε πολλά θετικά, ώστε όρθιο το κοινό στο φινάλε να χειροκροτήσει γι’ αρκετά λεπτά τον θίασο.

Μετάφραση: Γιώργος Μπλάνας
Σκηνοθεσία: Τσέζαρις Γκραουζίνις
Σκηνικά – Κουστούμια: Κέννυ ΜακΛέλλαν
Μουσική-Μουσική Διδασκαλία: Χάρης Πεγιάζης

Κίνηση: Έντι Λάμε
Φωτισμοί: Αλέκος Γιάνναρος

Βοηθός Σκηνοθέτη : Συγκλητική Βλαχάκη
Παίζουν: 
Μαρία Πρωτόπαππα, Γιάννης Στάνκογλου, Αργύρης Πανταζάρας, Ιώβη Φραγκάτου και ο Θοδωρής Κατσαφάδος
Χορός: Μάρκος Γέττος, Δημήτρης Γεωργιάδης, Τάσος Θεοφιλάτος, Πανάγος Ιωακείμ, Δημήτρης Καραβιώτης, Ηλίας Μενάγιερ, Δημήτρης Μηλιώτης, Αλέξανδρος Μούκανος, Αλέξανδρος Μπαλαμώτης, Βασίλης Παπαγεωργίου, Κλέαρχος Παπαγεωργίου, Γιώργος Παπανδρέου

Παραγωγή: Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου - Stefi & Lynx Productions/Arcadia Media - ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Βέροιας - ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Κοζάνης

Τετ 1/8 – Σαϊνοπούλειο – Σπάρτη
Πεμ 2/8 – Αρχαία Ήλιδα – Αμαλιάδα
Παρ 3/8 – Αρχαίο Θέατρο Μεσσήνης – Μεσσήνη
Κυρ 5/8 – Αρχαίο Θέατρο Δίου – Δίον
Παρ 31/8 – Ωδείο Ηρώδου Αττικού, ΑθήναΔευ 3/9 – Θέατρο Δάσους – Θεσσαλονίκη
Τετ 5/9 – Βεάκειο Θέατρο – Πειραιάς
Πεμ 6/9 – Ρωμαϊκό Ωδείο – Πάτρα
Παρ 7/9 – Παλαιό Ελαιουργείο – Ελευσίνα
Τρι 18/9 – Δημοτικό Αμφιθέατρο Θανάσης Βέγγος – Κορυδαλλός
Τετ 19/9 – Δημοτικό θέατρο του Άλσους (Δ. Κιντής) – Ηλιούπολη

Προπώληση: https://www.viva.gr/tickets/theater/periodeia/agamemnon-tou-aischylou/