Μιλτιάδης Φιορέντζης

Με την ψυχή στο σώμα

Στην αλήθεια φτάνεις με πολλούς τρόπους

Ο Μιλτιάδης Φιορέντζης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1980. Είναι αριστούχος απόφοιτος της Δραματικής Σχολής του Θεάτρου Τέχνης Κάρολος Κουν. Συνέχισε τις σπουδές του στο School of Physical Theatre του Λονδίνου. Από το 2002 μέχρι το 2007 παρακολούθησε τα σεμινάρια του Αντρέα Μανωλικάκη πάνω στη μέθοδο του Actors Studio. Έχει συμμετάσχει στις παραστάσεις : Όπως σας αρέσει του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ και Στη σωφρονιστική αποικία του Φρανς Κάφκα με την ομάδα Σημείο Μηδέν, σκηνοθεσία Σάββας Στρούμπος, Αίας η τρέλα-εκδοχή β’, Πέρσες του Αισχύλου, Τελευταία μάσκα-fallimento του Κώστα Λογαρά στο Θέατρο Άττις, σκηνοθεσία Θεόδωρος Τερζόπουλος, Απόπειρες του Μάρτιν Κριμπ στο Θέατρο Ιλίσια, σκηνοθεσία Αθανασία Καραγιαννοπούλου, Η φωλιά στον Άδειο χώρο-Πειραματική σκηνή του Εθνικού Θεάτρου, σκηνοθεσία Ιζαμπέλλα Κογιεβίνα, Της ροδιάς το δάκρυ στο ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Καβάλας, σκηνοθεσία Τάσος Ράντζος, Μην πυροβολείτε την τέχνη στον Άδειο χώρο-Πειραματική σκηνή του Εθνικού Θεάτρου, σκηνοθεσία Μαριλού Βαλεοντή, Ο ύμνος στους θεούς ας πάει στο Θέατρο Τέχνης, σκηνοθεσία Αθανασία Καραγιαννοπούλου, Η τελευταία Μάρθα του Αλέξη Σταμάτη για τους Πολιτιστικούς Μονόλογους 2003, σκηνοθεσία Δημήτρης Οικονόμου, Μια φορά κι ένα λεπτό στο Θέατρο Τέχνης, σκηνοθεσία Μίμης Κουγιουμτζής. Πρόσφατα πήρε μέρος στο forum σύγχρονης δραματουργίας του Ε.Κ.Δ.Ι.Θ με την Κασσάνδρα του Σέρχιο Μπλάνκο, σκηνοθεσία Σάββας Στρούμπος.

Από παλιά είχα ξεχωρίσει τις ερμηνείες του και τον είδα ξανά πριν από λίγες μέρες στην παράσταση «Μια σκέψη πάνω στον σχοινοβάτη του Ζενέ», που παρουσιάστηκε στο φεστιβάλ off off Athens  του θεάτρου Επί Κολωνώ. Αυτό που ακολουθεί είναι μια συζήτηση σαν συνέντευξη ή μια συνέντευξη σαν συζήτηση που όμως πολύ απολαύσαμε.

Ποιοι  δημιουργοί νοιώθεις πως υπήρξαν για σένα οι κινητήριες δυνάμεις στην καλλιτεχνική σου πορεία;

Η αλήθεια είναι πως ότι συνεργασία κι αν κάνουμε με ανθρώπους που έχουν μέθοδο και διδασκαλία εγγράφεται. Την φέρεις  στα κύτταρά σου. Δεν μπορείς να την απεκδυθείς εύκολα. Ειδικά εγώ που είμαι πολύ φρέσκος στην υποκριτική δέχομαι έντονη την επιρροή από αυτούς τους δημιουργούς. Ανεξάρτητα από το αν υπάρχουν κάποια πράγματα που ωριμάζουν μέσα σου στην πορεία και εν τέλει θέτεις κάποιες δουλειές σε μια άλλη βάση. Χαίρομαι μ’ αυτές τις συνεργασίες γιατί νοιώθω ότι κατακτώ κάποιες δυναμικές που θα λειτουργήσουν στις επόμενες δουλειές. Πολύ χρήσιμα μαθήματα. Είναι οπλοστάσιο.

Οι πρώτοι πάντως που με επηρέασαν έντονα ήταν οι καθηγητές μου. Πρόλαβα να έχω δάσκαλο τον Κουγιουμτζή. Κρατάω επίσης την μαθητεία μου με τον Δημήτρη Οικονόμου. Τον είχα δύο χρόνια καθηγητή. Απίστευτη εμπειρία. Ήταν μοναδικός και σαν ηθοποιός και σαν δάσκαλος. Αυτός κι αν εγγράφηκε στα κύτταρά μου. Αυτό που τον έκανε ξεχωριστό ήταν πως σαν άνθρωπος ήταν βαθιά πνευματικός και πολύ μεταφυσικός.

Σαν προσευχή...

Εντελώς. Εγώ πολλές φορές όταν μιλούσα μαζί του έκλεινα μία πόρτα για να μην χαθώ. Δεν τολμούσα να καταδυθώ στα βάθη που είχε φτάσει εκείνος καθώς προχωρούσε στη ζωή και στην τέχνη του.

Ο πρύτανης του μεταπτυχιακού προγράμματος του Άκτορ Στούντιο ήταν ένας άλλος σπουδαίος μου δάσκαλος. Ο Αντρέας Μανωλικάκης που έρχεται στην Ελλάδα για σεμινάρια. Έξι χρόνια έκανα τα σεμινάρια. Μιλάμε για πολύ σπουδαίο σχολείο. Δεν είναι τυχαίο που τους αναφέρω αυτούς τους δύο γιατί και οι δύο είναι δάσκαλοι με μέθοδο. Διαφορετικές μεθόδους αλλά αυτό δεν έχει σημασία. Στην αλήθεια φτάνεις με πολλούς τρόπους. Άνθρωποι σοβαροί, επαγγελματίες που δεν τεμπελιάζανε στην τάξη, που αγαπούσαν τους μαθητές τους.

Ο Τερζόπουλος στην πορεία ήταν για μένα ένα μεγάλο σχολείο. Με μια μέθοδο εντελώς άλλου τύπου που μου κάλυψε και το κομμάτι της τεχνικής, κάτι που το ήθελα πάρα πολύ. Δεν ήθελα να παίζω τυχαία, δεν ήθελα να δουλεύω επιδερμικά, ήθελα να μπω σε βάθος. Κι οι τρεις αυτοί άνθρωποι μου το χάρισαν απλόχερα αυτό.

Αλλά νοιώθω ακόμα τόσο μικρός κι ασήμαντος στην υποκριτική, νοιώθω πως ακόμα είμαι στα σπάργανα. Δουλεύω από το 2004 και μετά και νοιώθω ότι δεν έχω δουλέψει καθόλου ακόμα. Θέλω να δουλέψω με τόσο κόσμο, με πολύ κόσμο.

Η νέα γενιά είναι κατά τη γνώμη μου αυτή που βάζει σήμερα τα θεμέλια για το θέατρο του αύριο.  Εσύ, ως νέος ηθοποιός, πως το βλέπεις;

Ότι καινούργιο ξεπηδάει, ξεπηδάει από τους νέους ανθρώπους. Καμμιά φορά για να βρεις το μονοπάτι πρέπει να φας τα μούτρα σου. Και κανένας καταξιωμένος σκηνοθέτης ή ηθοποιός δεν θέλει να φάει τα μούτρα του. Τώρα ποιος είμαι εγώ που μιλάω για καταξιωμένους δημιουργούς... Αλλά το λέω αυτό τώρα σαν θεατής, απ’ έξω... Νομίζω πως παγιδεύονται αυτοί οι άνθρωποι γιατί δεν θέλουν πια να φάνε τα μούτρα τους. Το καλό με τους νέους καλλιτέχνες είναι επίσης πως δεν έχουν και πολλές οικονομικές απαιτήσεις, αρκούνται στο ελάχιστο για να ζουν, δεν έχουν πολλές ανάγκες υλικές, όποτε αφοσιώνονται πολύ στην τέχνη τους.

Μίλησέ μου για την εμπειρία σου με τον «σχοινοβάτη».

Ξεκίνησε η ιστορία από την σκηνοθέτιδα μας, Εύη Σταματίου που σπουδάζει θεατρολογία στην Πάτρα κι έχει καθηγητή τον Δημήτρη Τσατσούλη. Με αφορμή το μάθημά της μαζί του, της ανατέθηκε να διερευνήσει το πώς θα ανέβαζε ένα έργο σαν τον σχοινοβάτη. Κάπως έτσι γεννήθηκε μέσα της η ιδέα και αποφάσισε να μην μείνει μόνο στο θεωρητικό μάθημα αλλά να το δοκιμάσει και στην πράξη. Επικοινώνησε μαζί μου, γνωριστήκαμε και τα βρήκαμε αμέσως. Είναι ένα αγαπημένο μου κείμενο και μ’ άρεσε τόσο πολύ η ενέργεια κι η αύρα της Εύης που δεν το σκέφτηκα καν. Μ’ άρεσε και το κόνσεπτ που μου παρουσίασε. Φανταζόταν να συνδυάσει πολλές τέχνες μαζί: Video-art, ζωντανή μουσική, ο ηθοποιός επί σκηνής και η οφ φωνή. Στηρίχτηκε στην ιδέα της επικοινωνίας του δημιουργού με το δημιούργημα που είναι κι η ουσία του ίδιου του έργου. Ο τρόπος που το προσεγγίσαμε άφηνε να διαφανεί πως αυτή η σχέση δεν είναι απαραίτητα «τρυφερή» και «χαϊδευτική», είναι καμμιά φορά και σαρκοφαγική και αιματοβαμμένη σχέση. Άφησε πάνω μου όλη την ευαισθησία... Εγώ, σαν το πρόσωπο στη σκηνή, βαλλόμουν από την έντονη φωνή οφ κι από την σκληρή ροκ μουσική.  Έτσι το προσεγγίσαμε. Να βάλλεται ο καλλιτέχνης από διάφορες πλευρές. Το θέμα της μοναξιάς επίσης ήταν πεδίο δράσης πολύ σημαντικό.  Τα υπόλοιπα τα συνειδητοποιήσαμε στην πορεία καθώς αρχίσαμε να τα κάνουμε πράξη.

Μου άρεσε πάρα πολύ η τελευταία εικόνα, μια ήσυχη στιγμή που είσαι σκαρφαλωμένος στη σκαλωσιά και κάνεις μόνο με τα δάκτυλα μια κίνηση που μιμείται το περπάτημα.

Και να σκεφτείς την φοβόμουν αυτή την εικόνα γιατί ήταν σε μικροκλίμακα και σκεφτόμουν πως δεν θα το προσέξει κανείς. Αλλά τελικά μου είπαν πάρα πολλοί πως τους άρεσε.

Είναι τόσο ευάλωτος εκείνη τη στιγμή ο «σχοινοβάτης»!

Το ευάλωτο στοιχείο ως μέρος της ψυχοσύνθεσης του καλλιτέχνη και σε συνδυασμό με την μοναξιά, μας απασχόλησε πάρα πολύ γι’ αυτό κι η Εύη τελικά επέλεξε το αστικό τοπίο. Να μην ξεχνάμε και που ζούμε και κυρίως που προσπαθούμε να κάνουμε τέχνη.

Την μια στιγμή έχει κανείς την εντύπωση πως κινείσαι σ’ έναν αχανή χώρο, εκτεθειμένος σ’ ένα απέραντο αστικό τοπίο όπου δεν προστατεύεσαι από πουθενά αλλά ταυτόχρονα είσαι ελεύθερος μέσα από το ρίσκο σου. Και την άλλη, οι όγκοι των οικοδομημάτων συγκλίνουν για να σε παγιδέψουν και δεν κινδυνεύεις πια από το αχανές, κινδυνεύεις από την πίεση.

Ναι. Επίσης πολύ ταλαντούχα, η Σήλια που δημιούργησε το βίντεο. Δεν ξέρω πως τα κατάφερε η σκηνοθέτης και συγκέντρωσε γύρω της πολύ δυνατούς συνεργάτες.Η Ευπραξία, της οποίας η πολύπλευρη βοήθεια υπήρξε ανεκτίμητη, ο μουσικός, ο φωτογράφος, όλοι...Και μας έδειξε και φοβερή εμπιστοσύνη. Μας έλεγε «Δημιουργήστε. Θα δουλέψουμε όλοι μαζί και θα βγει». Ίσως τελικά η τέχνη εκεί να αποκτά την αξία και την λάμψη της, στο ότι συντίθεται από τόσες δυνάμεις.

Δυνάμεις που πολλές φορές μας συντρίβουν...

Ναι. Και ίσως η τέχνη να αποτελεί τελικά το αντίδοτο απέναντι στις τόσες συγκρουσιακές δυνάμεις που μας περιβάλλουν και επιδρούν πάνω μας, κάνοντας πιο μεγάλη τη μοναξιά.

Νοιώθεις μοναξιά;

Θα πω ψέματα, αν πω όχι. Δεν νοιώθω μοναξιά σαν κοινωνικό ον. Αγαπάω κι αγαπιέμαι. Το να νοιώθεις μοναξιά δεν σημαίνει πως δεν έχεις αισθήματα αγάπης. Έχω πολύ βαθιά την ανάγκη να αγαπώ και να αγαπιέμαι. Αλλά, θα το ξέρεις κι εσύ, όταν λειτουργείς μέσα από τους κώδικες της τέχνης έρχεσαι αντιμέτωπος με μία άβυσσο. Σ’ αυτό που είδες, στο σχοινοβάτη, ο Σωτήρης ο μουσικός ήταν απίστευτο στήριγμα για μένα και από άποψη ανταλλαγής ενέργειας και σαν στήριξη αλλά δεν το κρύβω, ένοιωθα μοναξιά εκεί πάνω. Ήταν μια καλλιτεχνική δράση που αφ’ ενός σε μεγάλο βαθμό την κινούσα μόνος μου κι αφετέρου όπως το αντιλαμβάνομαι εγώ, που μπορεί να κάνω και λάθος, ήρθα αντιμέτωπος με ένα άλλο είδος μοναξιάς πολύ οικείο στους καλλιτέχνες. Το να μην ξέρεις ποτέ τι έκανες, ως που έφτασες, γιατί γίνονται όλα αυτά...Ξέρεις, αν βυθιστείς πολύ σ’ αυτές τις σκέψεις μπορεί να φτάσεις στο σημείο και να τρελαθείς. Οι ισορροπίες είναι πολύ λεπτές, όλα βρίσκονται στην κόψη του ξυραφιού. Νοιώθω απέναντι σ’ αυτό άοπλος. Είναι περίεργο πράγμα το να βγαίνεις στη σκηνή... Η αναμέτρηση και με τον εαυτό σου, με τους άλλους ηθοποιούς, με το κοινό... Από την μια μπορεί να είναι μία αρένα με θηρία κι από την άλλη να σε οδηγήσει σε πεδία μεγάλης δύναμης και ενέργειας...

Όμως για να συνεχίσει κανείς είναι απαραίτητο να είναι ισχυρός ψυχικά, να μην διαταράσσεται αυτή η ισορροπία του...

Στην τέχνη μας, στην υποκριτική,  το όργανο είναι η ψυχή μας. Αν δεν την δαμάσουμε, αν μείνει ανεξέλεγκτη, χάνουμε το παιχνίδι, όπως έχουμε δει να γίνεται με πολλούς ταλαντούχους ανθρώπους. Έχει βέβαια να κάνει όλο αυτό και με το τι κουβαλάς στο χώρο της τέχνης ως προσωπικότητα. Και με το τι αντιστάσεις προβάλλεις. Αυτό το πράγμα πάντως μπορεί να σε τρελάνει...

Αν έχεις μια απληστία, ένα είδος αλαζονείας...

Εμείς οι άνθρωποι είμαστε ικανοί για τα καλύτερα αλλά και για τα χειρότερα. Αν θέλεις να τα γνωρίσεις όλα πολύ γρήγορα, πέφτεις σε παγίδα. Υπάρχουν σίγουρα καρποί ελκυστικοί στο δέντρο της γνώσης αλλά όπως και με όλα τα πράγματα, αν κάνεις κατάχρηση...Κι εγώ μπαίνω στον πειρασμό να τα αρμέξω όλα όσα μου προσφέρει η τέχνη αλλά νοιώθω πως είναι καλύτερα να βρίσκομαι σε μια ατραπό και να βαδίζω προσεκτικά. Να τα δέχομαι όλα όπως έρχονται, χωρίς βιασύνη... Ότι είναι να ‘ρθει, θα ‘ρθει όταν θα ‘ναι η ώρα του κι από μόνο του.

Όμως εκτός από ψυχή ο ηθοποιός έχει και σώμα. Εσύ δουλεύεις πολύ καλά με το σώμα σου. Έχεις κάνει κάποιες σπουδές, έτσι δεν είναι;

Είχα πάει στο School of Physical Theatre του Λονδίνου γιατί δεν υπήρχε κάτι αντίστοιχο στην Αθήνα.  Αυτή ήταν η πιο εντατική μου εκπαίδευση στο θέμα της σωματικής έκφρασης και κατάρτισης αν και κατά καιρούς έκανα πολλά μαθήματα χορού. Ότι δουλειές έχω κάνει, έχουν να κάνουν πολύ με το σώμα. Και τώρα ο σχοινοβάτης...Χωρίς να θυμίζει τσίρκο, το σώμα διαρκώς αιωρείται, κινείται, είναι έντονη η παρουσία του. Υπάρχουν κάποια κείμενα που εμπνέουν κίνηση, δεν νοιώθεις ότι ταιριάζει να έχεις τον ηθοποιό ακίνητο. Ενώ σε κάποια άλλα πάλι ταιριάζει πολύ η ακινησία.

Παίζει βέβαια ρόλο και η σκηνοθετική γραμμή κάθε φορά...

Όντως έχει να κάνει με την προσέγγιση κάθε φορά του σκηνοθέτη αλλά και κάποια κείμενα... Είναι τόσο φλέγοντα...Υπάρχει αυτό που λέει κι ο Ζενέ «μια φωτιά που σε αναλώνει».

Η ζωή είναι γεμάτη φαντασία, κρύβει το απρόβλεπτο. Πως θα μπορούσε ποτέ η τέχνη να αγγίξει έστω τη μαγεία της, να έχει λίγη από την αλήθεια της;      

Μόνο σε στιγμές το θέατρο μπορεί να πιάσει όλα εκείνα που συμβαίνουν στη ζωή. Όταν αυτό που συμβαίνει στη σκηνή είναι οργανικό και αληθινό, τότε  χτυπάει τον θεατή 100%. Είναι μαγεία. Χωρίς να σημαίνει αυτό ότι η αλήθεια είναι ένα πράγμα... Μπορείς να την βρεις σε διαφορετικές μεθόδους, σε διαφορετικά είδη θεάτρου, δεν αποκλείω τίποτα... αλλά άμα είναι αλήθεια...