Μαριτίνα Πάσσαρη

Η Μαριτίνα διαθέτει μια πολύπλευρη προσωπικότητα και ιδιαίτερα ταλέντα σε πολλούς τομείς. Ως εκ τούτου έχει δοκιμάσει τις δυνάμεις της σε διαφορετικά πόστα του καλλιτεχνικού χώρου, δούλεψε και σαν ηθοποιός αλλά και σαν σεναριογράφος και σκηνοθέτης στο θέατρο και τον κινηματογράφο. Και οι δυνατότητες της δεν σταματούν εδώ αφού την απολαύσαμε και ως ντι τζέι και παραγωγό ραδιοφώνου, την γνωρίσαμε επίσης σαν μεταφράστρια, και ενίοτε σαν βοηθό σκηνοθέτη. Έχει γερή πένα και καλή θεωρητική κουλτούρα κάτι που μπορείς να αντιληφθείς από τα κείμενα της για τον κινηματογράφο, το θέατρο και τη μουσική. Επίσης είναι ικανή να μεταλαμπαδεύσει τις γνώσεις της σε νέους καλλιτέχνες και έχει διδάξει υποκριτική και δημιουργική γραφή ενώ για τέσσερα χρόνια ήταν αναπληρώτρια διευθύντρια σπουδών στη σχολή του Εθνικού θεάτρου.

Ως ηθοποιός έχει συνεργαστεί στο θέατρο με την Ελεύθερη σκηνή, το Αμφιθέατρο, το ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας, τον Β Αρδίττη, τη Μάγια Λυμπεροπουλου, την Ξένια Καλογεροπούλουκ.α. έχει παίξει σε ταινίες της Φρ. Λιάπα, της Μ. Γαβαλά, του Ν Νικολαίδη κ.α. κι έχει εμφανιστεί στην τηλεόραση σε τηλεταινίες και σειρές.

Ως σκηνοθέτης θεάτρου έχει συνεργαστεί με τον Βίκτωρα Αρδίττη: Η νύχτα ακριβώς πριν τα δάση του Μπερνάρ Μαρί Κολτές 1992 , Κλεφτό Φιλί της Μαρίας Λαϊνά, 1996 (θέατρο Φούρνος), Εμείς οι Άλλοι,1998 (Εθνικό Θέατρο, Νέα Σκηνή).

Έχει ασχοληθεί με το ερασιτεχνικό θέατρο (φοιτητική ομάδα της Ιατρικής Σχολής Αθηνών: Η φιλονικία του Μαριβώ, 1999 και Ο Γλάρος του Τσέχωφ, 2000) και έχει συντονίσει θεατρικές ομάδες αποφυλακισμένων.

Οι ταινίες της, «Γυναίκα που επιστρέφει» συν-σκηνοθεσία), «Πρώτη φορά» 15΄, «Τι ώρα θα γυρίσεις», και «Σπίτι με κήπο» έχουν ταξιδέψει σε πολλά φεστιβάλ, διεθνή κι ελληνικά, έχουν βραβευτεί κι έχουν παιχτεί στον κινηματογράφο και στην τηλεόραση.

Μετά την επιτυχημένη επανάληψη στο «Θέατρο Οδού Κεφαλληνίας» του έργου του Κλαούντιο Τολκατσίρ «Η παράλειψη της οικογένειας Κόλεμαν», σκηνοθετεί φέτος στο θέατρο «ΜΠΙΠ» την παράσταση «Ο Καναδάς είναι ένα συναίσθημα που δεν μοιάζει με καλοκαίρι σε ελληνικό νησί» ενώ ταυτόχρονα ετοιμάζει μια μεγάλου μήκους ταινία με τίτλο «Η αγάπη και το αντίθετο της» που έχει προεγκριθεί από το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου. Μιλάει στο Επί Σκηνής για την νέα της δουλειά και για τον τρόπο που αγγίζει το κοινό σε μια χώρα με πολλά θέατρα παρά την κρίση, πολλές παραστάσεις και ευτυχώς κι ένα φανατικό θεατρόφιλο κοινό που τολμά να επιλέγει σε αρκετές περιπτώσεις κάποιες πιο πρωτοποριακές προτάσεις.

Ποια είναι η Άλις Μονρό και τι έχουμε δει στην Ελλάδα δικό της;

Η Άλις Μονρό είναι μια υπέροχη σύγχρονη συγγραφέας από τον Καναδά. Γράφει κυρίως μικρές ιστορίες που έχουν όμως τη δύναμη του μυθιστορήματος. Συμπυκνώνει, αυτή είναι η μεγάλη της δύναμη. Τη ανακάλυψα πριν από αρκετά χρόνια επειδή την πρότεινε ένας άλλος συγγραφέας, ο Αμερικανός Τζόναθαν Φράνζεν που αρχίζει να γίνεται κι αυτός γνωστός στην Ελλάδα. Την διάβασα στα Αγγλικά. Μετά πήρε το Νόμπελ. Και μεταφράστηκε. Αλλά μου φαίνεται ότι ακόμα δεν είναι πολύ γνωστή... Η Άλις Μονρό δεν ανήκει στην κατηγορία των συγγραφέων της μόδας. Ίσως για αυτό. Όμως οι ιστορίες της αντέχουν και θα αντέξουν πολύ. Είναι με κάποιο τρόπο κλασικές και σύγχρονες μαζί. Την παρομοιάζουν με τον Τσέχωφ ή με τους συγγραφείς του Αμερικανικού Νότου του προηγούμενου αιώνα. Αυτό το τελευταίο οφείλω να παραδεχτώ δεν το είχα καθόλου στο μυαλό μου, όμως πολλοί θεατές της παράστασης παρόλο που το θεατρικό κείμενο έχει απομακρυνθεί από το πρώτο υλικό, το επισημαίνουν. Κυκλοφορούν πολλά βιβλία της, συλλογές με διηγήματα και φυσικά υπάρχει η πρόσφατη ταινία του Αλμοδόβαρ «Χουλιέτα» που βασίστηκε σε τρεις δικές της ιστορίες. Δεν νομίζω ότι έχουμε δει κάτι άλλο. Βέβαια, στις ΗΠΑ, στον Καναδά, στην Ιρλανδία έχουν διασκευάσει ιστορίες της για το θέατρο. Πιο πιστά στο γράμμα του κειμένου από όσο ξέρω, αν και δεν έχω δει καμία παράσταση μόνο αποσπάσματα στο διαδίκτυο κι έχω διαβάσει κριτικές και παρουσιάσεις.

Μίλησε μου για την δραματουργία σας.

Η ιστορία που διάλεξα να δουλέψω περιγράφει τη ζωή ενός ερωτευμένου ζευγαριού που η σχέση τους περνάει κρίση. Η κοπέλα δεν είναι πια ευτυχισμένη. Η φιλία της με μια μεγαλύτερη, πιο μορφωμένη, πιο πλούσια γυναίκα της δείχνει το δρόμο της ελευθερίας. Όμως αυτή η απόφαση απομακρύνει τη νέα γυναίκα από την προσωπική της αναζήτηση της ευτυχίας. Ακούγεται πολύπλοκο. Όμως δεν είναι. Η Μονρό -κι εμείς ελπίζω στην παράσταση μας- προσπαθούμε να μιλήσουμε με ειλικρίνεια για τις ανθρώπινες αδυναμίες και όχι να παρουσιάσουμε δυο πορτρέτα δυναμικών ή απλώς δυνατών γυναικών.

Γιατί διάλεξες αυτή την ιστορία;

Ο λόγος που τη διάλεξα είναι η σχέση της με την Ελλάδα. Η ιδέα ότι ο Έλληνας θεατής βλέπει στη σκηνή κάποιους ήρωες που θεωρούν ως ύψιστη ευτυχία ένα ταξίδι στην Ελλάδα μου φάνηκε πολύ δελεαστική. Στην πραγματικότητα ο μέσος θεατής μπορεί να αισθάνεται βιώνοντας την οικονομική κρίση όπως ακριβώς κι αυτοί οι ήρωες στη λασπωμένη φάρμα, μίζερα, φτωχά, με ματαιωμένες τις ελπίδες και τα όνειρά του. Όμως καθώς παρακολουθεί την παράσταση σε ένα θέατρο στην Κυψέλη, στην Αθήνα, στην Ελλάδα, έναν τόπο που οι ήρωες του έργου θα «σκότωναν» για να βρεθούν, πιστεύω ότι αισθάνεται περίεργα και ίσως σκέφτεται κάτι ενδιαφέρον..κάνει μια σύγκριση και... χαμογελάει...

Πως συνδυάστηκαν τα διαφορετικά κείμενα στην τελική μορφή της δραματουργίας;

Έκανα ένα πρώτο πιστό κείμενο στο διήγημα. Το παρουσιάσαμε. Κατάλαβα ότι δεν με ικανοποιούσε. Ξαναδούλεψα. Παίρνοντας μια μικρή ιδέα από το κείμενο τη μεγάλωνα, έβρισκα άλλες αναφορές και συνέχιζα. Π.χ. στο πρωτότυπο δεν αναφέρεται ότι η μεγαλύτερη γυναίκα γράφει. Έβαλα στην αρχή ένα γράμμα που με διευκόλυνε στη δομή, μετά ήρθε η ιδέα για το ποίημα μετά γράφτηκε κι ένα ποίημα που υποτίθεται ότι έγραψε το πρόσωπο. Η ιδέα για τον Πικάσο ήρθε μέσω μιας κατσίκας που υπάρχει στο διήγημα, στις πρόβες βάλαμε μια ατάκα για μια φωτογραφία μετά περάσαμε στο σχέδιο, μετά στον Πικάσο, μετά ... Κάπως έτσι αλλάζαμε και ανοίγαμε το κείμενο σε άλλες αναφορές μέχρι την τελευταία στιγμή, σαν ένα ανάποδο παλίμψηστο, ένα κείμενο όμως που είχε πάρει μια πρώτη μορφή θεατρικού έργου.

Τι σε ώθησε στο να επιλέξεις αυτή την δραματουργία και να την προτείνεις στο θεατρικό κοινό της Αθήνας;

Αυτό ήταν ένα σχέδιο ανάμεσα σε άλλα. Ίσως το πιο ασυνήθιστο από τα άλλα που ναυάγησαν για διαφορετικούς λόγους το καθένα. Όταν κάνεις μια μικρή παραγωγή πιστεύω ότι κάτι θες να προτείνεις. Αυτή η προβληματική και η δραματουργία με εμπνέει. Καθώς παίζω επίσης στην παράσταση, νιώθω κάθε βράδυ μια ιδιαίτερη ευχαρίστηση λέγοντας φράσεις της Άλις Μονρό ή δικές μου σκέψεις που έβαλα στο κείμενο ή ατάκες που βρήκαμε με τους ηθοποιούς. Το ύφος αυτό ανάμεσα στην ευαισθησία και την ελαφριά ειρωνεία, αυτή η πορεία σε τεντωμένο σχοινί και η διεισδυτικότητα με την οποία παρουσιάζουμε την ανθρώπινη φύση με ενθουσιάζει. Υπάρχουν βέβαια και άλλες δραματουργίες που με συγκινούν, όπως το έργο που ανεβάσαμε πέρσι του Αργεντίνου Κλ. Τολκατσίρ «Η παράλειψη της οικογένειας Κόλεμαν», που θεωρώ πολύ μοντέρνο. Δεν θα μιλήσω για τις προτιμήσεις μου στα κλασικά έργα, είναι τόσο πολλές. Ομολογώ όμως ότι όταν σε μια σαιζόν το ίδιο έργο παρουσιάζεται από 3-4 θιάσους νιώθω αμηχανία. Κατανοώ την ανάγκη του θεατή να πάει σε μια παράσταση γνωστού συγγραφέα, αλλά νομίζω ότι αν τολμήσει να δει ένα καινούριο έργο, ένα πρωτότυπο κείμενο θα αποζημιωθεί. Εκτός αν κάνει συλλογή από «Άμλετ» και «Περιμένοντας τον Γκοντό».

Θα μπορούσαν οι γυναίκες να έχουν την σιγουριά κι οι άντρες την αμφιβολία;

Φυσικά. Η σιγουριά και η αμφιβολία δεν έχουν φύλο. Οι γυναίκες εδώ μοιάζουν να μοιράζονται περισσότερες αμφιβολίες. Και ξαφνικά αποκαλύπτεται και μια στιγμή - τουλάχιστον- αδυναμίας του άνδρα... Το καλό με αυτή τη συγγραφέα είναι ότι βλέπει και τις γυναίκες και τους άνδρες με αγάπη και κατανόηση. Με αυτό τον τρόπο θελήσαμε κι εμείς να δείξουμε τα πρόσωπα.

Η ευτυχία μπορεί να κατακτηθεί πιο εύκολα μέσα από την νεανική ορμή που δεν περιορίζεται από αντιξοότητες ή μέσα από την συναίσθηση που γεννάει η ωριμότητα κι η ανάγκη να προλάβεις να την βιώσεις αφού πια τα περιθώρια στενεύουν;

Το θέμα είναι η αναζήτηση της ευτυχίας. Κάτι που σχεδόν τείνουμε να ξεχάσουμε. Η νεανική ορμή κάνει πιο έντονο αλλά και πιο επίπονο τον αγώνα. Μεγαλώνοντας η πάλη είναι πιο ήσυχη. Χωρίς τόσες μεταπτώσεις.

Τι είναι αυτό που ενώνει τους ανθρώπους ακόμα κι αν διαφέρουν σε πολλά;

Οι συνθήκες, η αγάπη και η κατανόηση. Με άλλη σειρά κάθε φορά.

Τι ονειρεύεστε για την παράσταση σας και τι εμπόδια πιστεύετε πως θα αντιμετωπίσει;

Το μεγαλύτερο εμπόδιο είναι η αδιαφορία. Αυτό που ονειρευόμαστε όλοι είναι να μπορούμε να παίζουμε. Να έχουν μια λογική διάρκεια οι παραστάσεις. Όχι να εξαφανίζονται γρήγορα.

Πως αντιδρά μέχρι τώρα το κοινό;

Το κοινό συγκινείται και πιστεύω διασκεδάζει με το υπόγειο χιούμορ της παράστασης Όταν είναι πολλοί τολμούν ακόμα και να γελάσουν. Έχω δει και δακρυσμένες κυρίες στο τέλος της παράστασης. Με ένα μεγάλο χαμόγελο και δάκρυα στα μάτια.

Τι ελπίδες έχουν οι ανεξάρτητοι δημιουργοί να προωθήσουν τη δουλειά τους σε πλατύτερο κοινό και με ποιο τρόπο θα μπορούσε αυτή να εξασφαλίσει έστω κι ένα μικρό μέρος του βιοπορισμού τους;

Είμαστε τόσο πολλοί, αυτοί που ασχολούμαστε με το θέατρο! Ο καθένας είναι μια ξεχωριστή περίπτωση. Με άλλο τρόπο λειτουργεί όποιος αποσκοπεί να γίνει διάσημος γρήγορα, όποιος θέλει να προκαλέσει, όποιος προσπαθεί να χτίσει μια καριέρα. Προσωπικά πιστεύω ότι το πλατύτερο κοινό -εκτός από σπάνιες περιπτώσεις- το κατακτάς σιγά-σιγά. Με επιμονή και καλές δουλειές. Και συχνές εμφανίσεις. Αν έχεις και κάποιον να σε στηρίζει ακόμα καλύτερα. Εμείς σε αυτή τη δουλειά είχαμε την στήριξη της RedMoonlightProductions. Υπάρχουν βέβαια και οι επιχορηγήσεις που αρχίζουν και πάλι να δίνονται, εγώ δεν έχω δοκιμάσει. Είναι μεγάλη η ελευθερία που αισθάνεσαι αν δεν εξαρτάσαι από κάποιον φορέα. Έχω εργαστεί και στο Κρατικό και στο Εθνικό. Είναι υπέροχα να πληρώνεσαι για τη δουλειά σου. Όμως τα τελευταία χρόνια που μεγάλη πια τολμώ να δουλεύω έτσι, ανησυχώντας καθημερινά για το ταμείο, έχω γνωρίσει και πρωτόγνωρες χαρές. Άλλωστε δεν πιστεύω ότι αυτό το σχέδιο θα είχε μέλλον με τις επιχορηγήσεις. Είναι πολύ προσωπικό.

Κι ο βιοπορισμός; 

Ο βιοπορισμός είναι άλλο πράγμα. Στις μικρές σκηνές που παίζουμε τα κέρδη ακόμα και για τις «μεγάλες επιτυχίες» που διαφημίζονται ως τέτοιες είναι περιορισμένα. Και τα έξοδα μεγάλα. Γι αυτό όλοι μας κάνουμε κι άλλες παραστάσεις, πολλές παραστάσεις ή και άλλες δουλειές, μαθήματα, σεμινάρια... Τροφοδοτώντας το τέρας της θεατρικής βουλιμίας μας.

Τι είναι η ευτυχία για σένα;

Λίγες μέρες το καλοκαίρι σε ένα ελληνικό νησί.

Ας ευχηθούμε ότι θα τις έχουμε και εσύ κι εγώ φέτος.