Λευκές Νύχτες

του Φιοντόρ Μιχαΐλοβιτς Ντοστογιέφσκι

Οι «λευκές νύχτες» είναι ορατές σε γεωγραφικά πλάτη μεταξύ 60° και 66°, δηλαδή στα εξωτερικά όρια των αρκτικών κύκλων, κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Ο ήλιος δύει μεν αλλά βρίσκεται ελάχιστα κάτω από τον ορίζοντα με αποτέλεσμα να μην εξαφανίζεται εντελώς το φως στη διάρκεια της νύχτας. Οι γνωστότερες, είναι αυτές της Αγίας Πετρούπολης, ορατές για έναν ολόκληρο μήνα, από τις 11 Ιουνίου έως τις 11 Ιουλίου.

Ο θεατρικός Ντοστογιέφσκι έχει λειτουργήσει με εξαιρετικά ενδιαφέροντα τρόπο στο κοινό το οποίο ανταποκρίνεται θερμά στους λεπταίσθητους ήρωες του Ρώσου συγγραφέα που υπήρξε μάγος στην σκιαγράφηση των χαρακτήρων των προσώπων του έργου του. Πολύ συχνά ανεβαίνει ο μονόλογος του «μεγάλου ιεροεξεταστή», ένα απόσπασμα από τους «Αδελφούς Καραμαζώφ» από ελληνικές και ξένες παραγωγές ενώ η πολύωρη παράσταση του «Ηλίθιου» σε σκηνοθεσία Στάθη Λιβαθινού επιστρέφει μετά την ενθουσιώδη ανταπόκριση που είχε όταν πρωτοπαίχτηκε στην πειραματική σκηνή του Εθνικού. Οι «Λευκές νύχτες» γραμμένες το 1848, αποκτούν φέτος μια ακόμα σκηνική εκπροσώπηση στη Β’ σκηνή του Θεάτρου οδού Κεφαλληνίας, σε μια παράσταση που διακρίνεται για την χαμηλόφωνη ποιότητά της και τις ζεστές, αισθαντικές ερμηνείες της.

Ντοστογιέφσκι για πάντα…

Η ιστορία κυλάει μέσα από μια σειρά συναντήσεων που συνταράσσουν τις ζωές και των δύο ηρώων οι οποίοι κινούνται στα μεθόρια του κόσμου τους, ορίζοντας τις επιθυμίες τους μέσα από μια διαρκή γκάμα ονειροπολήσεων. Η κοπέλα, η Νάστενκα εμπιστεύεται έναν άγνωστο για να του εκμυστηρευτεί το βασανιστικό μυστικό της αφού εκτός από την τυφλή, καταπιεστική γιαγιά της και την μουγκή υπηρέτρια δεν έχει κανέναν άλλο στον κόσμο. Ο άντρας, ο ονειροπόλος όπως αποκαλεί τον εαυτό του αφού ποτέ δεν μαθαίνουμε το όνομά του, βρίσκει αίφνης το θάρρος να συνδιαλλαχθεί με ένα πρόσωπο που διαθέτει σάρκα και οστά καθώς οι άυλες, φανταστικές ερωμένες του ήταν μεν πολύ βολικές αφού ανταποκρίνονταν με τον τρόπο που αυτός ήθελε αλλά τον καταδίκαζαν σε μια αλλόκοτη μοναξιά. Εκείνη θα του ζητήσει να μην την ερωτευτεί. Αυτός φυσικά θα την ερωτευτεί και μάλιστα παθιασμένα. Εκείνη θα του μιλήσει για την μόνη ερωτική περιπέτεια της ζωής της κι αυτός θα προσφερθεί να γίνει ο διαμεσολαβητής ανάμεσα σ’ αυτήν και τον αγαπημένο της. Σε μια έρημη καλοκαιρινή Πετρούπολη, στη διάρκεια των λευκών νυχτών, οι δυο τους, δυο έρημα, μοναχικά πλάσματα θα δεθούν με ακατάλυτα δεσμά και θα εισχωρήσουν βαθιά ο ένας στην ψυχή του άλλου. Όταν η Νάστενκα  απελπίζεται πια πως θα έρθει ο αγαπημένος της αποφασίζει να δέσει την μοίρα της με τον ονειροπόλο ελπίζοντας πως η ερωτική της επιθυμία θα γεννηθεί τόσο ισχυρή όσο υπήρξε κι η αγάπη της γι’ αυτόν. Εκείνη τη νύχτα ο ονειροπόλος θα βιώσει την βαθύτερη ευτυχία της ζωής του μ’ ένα εξ ίσου ισχυρό τίμημα. Ο άντρας θα έρθει τελικά και θα πάρει μαζί του την Νάστενκα αφήνοντάς τον έρμαιο στη βορά των ευέλικτων αλλά και ψυχοφθόρων ονειροπολήσεων του. Όπως σε όλα τα έργα του Ρώσου δραματουργού, έτσι και εδώ δεν έχουμε διδακτικά κηρύγματα ή περίπλοκες ψυχαναλυτικές αναλύσεις. Οι ήρωες ξεγυμνώνονται με απλότητα, αθωότητα, αφοπλιστική ειλικρίνεια, ντροπή και ρίγος ιερό προσφέροντας την πάλλευκη εικόνα τους ο ένας στον άλλο χωρίς την διαμεσολάβηση υστεροβουλιών και προκαταλήψεων. Και τουλάχιστον για τον έναν από τους δύο, οι συνέπειες θα είναι δραματικές.

Μια παράσταση σαν προσευχή.

Ο Καταλειφός στήνει την δράση σ’ ένα μαγευτικό σκηνικό, υγρό και μελαγχολικό στην άκρη μιας προκυμαίας με τους δύο ηθοποιούς να κινούνται ανάμεσα στις σκιές και το φως, χωρίς εντυπωσιασμούς και υπερβολές, μέσα σ’ ένα μέτρο που αναδεικνύει την εσωτερικότητα του κειμένου και τις λεπτές αποχρώσεις του.

Η Μιχαλοπούλου, μια από τις σημαντικότερες ηθοποιούς της νέας μας γενιάς,  ερμηνεύει την Νάστενκα με τρυφερότητα, αυθεντικότητα και συγκινησιακό πλούτο, απελευθερώνοντας την εκρηκτική ψυχική της αναστάτωση και τα αλληλοσυγκρουόμενα συναισθήματά της με υποδειγματική ακρίβεια και συγκινητική αθωότητα. Ο Μαντζώρος είναι εξαιρετικός στα διαλεκτικά μέρη και διαθέτει θαυμάσια χημεία με την παρτενέρ του αλλά χάνει λίγο την αμεσότητά του όταν παραδίδεται στους μακρόσυρτους μονολόγους οι οποίοι ομολογουμένως έχουν περισσότερο λογοτεχνική παρά σκηνική λειτουργικότητα. Επισημαίνω την σκηνή της εξομολόγησής του όπου αναδεικνύει στο έπακρο τα υποκριτικά του προσόντα, προσφέροντάς μας μια από τις καλύτερες ερμηνευτικές στιγμές της παράστασης.  Έξοχοι οι μουσικοί σχολιασμοί κι ευφάνταστες οι διακριτικές φωτιστικές ατμόσφαιρες. Ενθουσιώδης, η ανταπόκριση του κοινού που γέμισε τη μικρή αίθουσα και παρακολουθούσε με κομμένη την ανάσα.

Mετάφραση: Άρης Αλεξάνδρου
Διασκευή: Από την ομάδα εργασίας στη διάρκεια των προβών
Σκηνοθεσία: Δημήτρης Καταλειφός
Σκηνικά – κοστούμια: Εύα Μανιδάκη
Φωτισμοί: Αλέκος Αναστασίου
Moυσική: Σταύρος Γασπαράτος
Επιμέλεια κίνησης: Κατερίνα Φωτιάδη
Διεύθυνση παραγωγής: Μαρία Ξανθοπουλίδου

Παίζουν: Λουκία Μιχαλοπούλου

Στάθης Μαντζώρος

Κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 21.00 μ.μ.

Θέατρο Οδού Κεφαλληνίας

Β΄σκηνή

Κεφαλληνίας 18

Τηλέφωνο: 210 8838727:

Γενική είσοδος: 16 ευρώ