Δόξα τω θεώ, είμαστε φτωχοί...

Μια φορά στα τόσα, έρχεται και μία αλλαγή. Είναι σίγουρο πως θα έρθει, όσο σίγουρο είναι πως την καταιγίδα ακολουθεί η ηλιοφάνεια και το καλοκαίρι δίνει τη θέση του στο φθινόπωρο. Πως τα παιδιά γίνονται ενήλικες κι οι ενήλικες, γέροι. Όταν έρχεται η αλλαγή ή όπως λέμε, όταν γυρίζουν οι καιροί, εκείνο που γνωρίζαμε δεν υπάρχει πια όπως το γνωρίζαμε και νέα δεδομένα εμφανίζονται απαιτώντας από μας καινούργιες δεξιότητες ώστε να επιβιώσουμε. Τέλος εποχής.

Στις περισσότερες των περιπτώσεων οι αλλαγές φέρνουν μαζί τους από φόβο έως τρόμο. «Άλλοι φωνάζουν να ξορκίσουν το δαιμονικό, άλλοι μπερδεύονται μες τ’ αγαθά τους, άλλοι ρητορεύουν...»*.

Βρισκόμαστε λοιπόν φέτος αντιμέτωποι και πάλι με τον τρόμο της αλλαγής. Το καπιταλιστικό σύστημα για ακόμα μία φορά περνάει κρίση συμπαρασύροντας έθνη και κοινωνίες. Σε πολλές χώρες της Ευρώπης, απλοί πολίτες καλούνται να πληρώσουν τα χρέη των προαγωγών τους, περιπίπτοντας σε ένδεια, αντιμετωπίζοντας το φάσμα της φτώχειας.  Καλοζωισμένοι αστοί που δεν ξέρουν να φυτέψουν ούτε ένα μπρόκολο και που μάθανε στα παιδιά τους ότι τα κοτόπουλα ζούνε σε ψυγεία, θα πρέπει τώρα να πουλήσουν τα ακριβά τους αυτοκίνητα και τα ακριβά τους σπίτια για να ζήσουν μια πιο μετρημένη ζωή χωρίς πολυτέλειες, ίσως και χωρίς τα απαραίτητα ενίοτε. Θα πρέπει να ανακοινώσουν στα παιδιά τους ότι δεν θα αγοράζουν καινούργιο κινητό κάθε τρεις μήνες, δεν θα πηγαίνουν ακριβές διακοπές και δεν θα φοράνε επώνυμες, πανάκριβες μάρκες. Πρόκειται πραγματικά περί τραγωδίας, ειδικά αν αποφύγουμε να την αντιπαραβάλλουμε με τα εκατομμύρια νεκρών από την πείνα παιδιών στην Αφρική, νεκρών από τις βόμβες παιδιών στη Γάζα και άλλες εμπόλεμες ζώνες και νεκρών, για πολλούς και διάφορους άλλους λόγους, παιδιών σ’ όλο τον κόσμο. Και δεν θα την αντιπαραβάλλουμε, γιατί η μοίρα των παιδιών αυτών, μας είναι παγερά αδιάφορη εφ’ όσον δεν είναι τα δικά μας παιδιά. Εμείς καλούμαστε να παίξουμε στο δικό μας δράμα έχοντας λησμονήσει ακόμα και το πρόσφατο, ιστορικά δράμα των παππούδων μας, των οποίων τα παιδιά πέθαιναν από πείνα στην κατοχή κι από σφαίρες στον εμφύλιο. Εμείς ξέρουμε να πονάμε μόνο επειδή χάσαμε τον έρωτά μας κι επειδή πέθαναν οι γονείς μας στα εβδομήντα τους. Εμείς είμαστε παιδιά πολυτελείας με καταθλίψεις, οιδιπόδεια και κλιμακτήριο. Πως τώρα μας καλούν να πονέσουμε για γεγονότα για τα οποία έχουμε ολοκληρωτική και ίσως τρομακτική άγνοια; Δράμα;

Όμως, όπου εκτυλίσσεται δράμα, έχουμε θέατρο. Κι επειδή η τέχνη όντας σε όλα της ανώμαλη, φθίνει στην πολυτέλεια αλλά γιγαντώνεται μέσα από τις αντιξοότητες, το δράμα των συμπολιτών μας εμφανίζεται μάλλον ιδανικό για να μας εμπνεύσει. Επιπροσθέτως δεν έχουμε τίποτα να χάσουμε γιατί ουδέποτε μας δόθηκαν δέκατοι-τρίτοι μισθοί ή αρκετά ένσημα για σύνταξη. Ας δούμε λοιπόν σε βάθος κι ας ερμηνεύσουμε τα φαινόμενα της εποχής μας ώστε να ανέβει στη σκηνή αυτό το δράμα, σπαρταριστό, δυσοίωνο, τραγικό και κωμικό μαζί, μεγαλοπρεπές κι ασήμαντο, ακριβώς, όπως του ταιριάζει. Άνθρωποι  που παγιδεύτηκαν στον εύκολο πλουτισμό, που παράτησαν τα χωράφια τους για να ζήσουν άνετα στις μεγάλες, λαμπερές πόλεις, με λουτροκαμπινέ και ημιυπαίθριο, άνθρωποι που επιδίδονται διαρκώς σε δίαιτες γιατί διαρκώς τρώνε πάντα παραπάνω απ’ όσο χρειάζονται, που επιδίδονται επίσης σε ηλίθια παιχνίδια στο διαδίκτυο για να σκοτώσουν την πλήξη τους, που αναζητούν την παράνομη σεξουαλική σχέση στα σάιτ καλλιεργώντας σχέσεις δίχως σώματα, που σημαίνει σχέσεις πένθους και που μαρμαρώνουν καθημερινά μπροστά στην μικρή τους οθόνη για να παρακολουθήσουν τις ζωές των άλλων αφού οι δικές τους έχουν καταντήσει αδιάφορες, έρχονται αντιμέτωποι με την αδιάλειπτη απληστία εκείνων τους οποίους ψήφισαν για να διαχειριστούν τις υποθέσεις τους κι εκείνων στους οποίους εναπόθεσαν δίχως καν να το ξέρουν, την μοίρα τους. Από την άλλη πλευρά, άνθρωποι στοματικοί κι αδηφάγοι που έχουν συσσωρεύσει πλούτο, τόσο όσο δεν θα μπορέσουν ποτέ και με κανένα τρόπο να καταναλώσουν και που είναι αποφασισμένοι στο όνομα του αδιάλειπτου κέρδους να απομυζήσουν τώρα όσα περισσότερα μπορέσουν από χαμηλόμισθες συντάξεις και μισθούς, από αποζημιώσεις ανέργων και πενιχρά εισοδήματα μικροεπιχειρηματιών και μικρομεσαίων. Είναι οι ίδιοι άνθρωποι που για τον ίδιο λόγο, αιματοκύλισαν έθνη, προώθησαν ληγμένα φάρμακα και καλλιέργησαν θανατηφόρες ασθένειες, έσπρωξαν μικρά παιδιά στην πορνεία, εμπορεύτηκαν ναρκωτικά και σκότωσαν πλήθη νέων ανθρώπων, προκάλεσαν επικίνδυνες θανατηφόρες ασθένειες, κατέστρεψαν συστηματικά το φυσικό μας περιβάλλον, μας τάισαν και μας ταΐζουν βλαβερά σκουπίδια,  εκτέλεσαν και εκτελούν εν ψυχρώ τους μόνους ήρωες που διαθέτουμε πια, ακτιβιστές και επαναστάτες.

Δείτε την εικόνα, έχει τρομακτικό ενδιαφέρον: Παρανοϊκοί, σχιζοφρενείς με αλαζονικό παραλήρημα αλλά και με ισχυρή την εξουσία τους και άφθονα τα κέρδη τους ώστε να την ισχυροποιήσουν ακόμα περισσότερο, αντιμέτωποι με παραζαλισμένους πολίτες, έρμαια της παραπληροφόρησης, αδιάφορους, χωρίς ίχνος ηθικής και χωρίς καμμία υπευθυνότητα, που καταναλώνουν για να υπάρξουν και διασκεδάζουν με τρίτης διαλογής πορνό, προσκυνώντας σώβρακα και φανέλες στα γήπεδα, όπου ξεπουλημένες ομάδες παίζουν ενάντια σε άλλες ακόμα πιο ξεπουλημένες.

Θέμα για ένα μικρό διήγημα που θάλεγε κι ο Τσέχωφ. Ή για μια παράσταση.

Μήπως όμως όλα αυτά κάτι σας θυμίζουν;

Γιατί έγινε ο εμφύλιος το -44;

Γιατί έγινε η εισβολή στην Κύπρο;

Γιατί και πως καταστράφηκε η Τροία;

Τι έκαναν οι Αθηναίοι στη Μήλο;

Τι έκαναν οι Σπαρτιάτες στον Πελοποννησιακό πόλεμο;

Γιατί ήμασταν σκλαβωμένοι στους Τούρκους για 400 ολόκληρα χρόνια ενώ μπορούσαμε να κάνουμε νωρίτερα την επανάσταση;

Γιατί δεν τελειώνει ο πόλεμος στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν;

Γιατί έγινε ο πόλεμος στην Κορέα και στο Βιετνάμ;

Τι γύρευαν οι Πέρσες στην Αθήνα;

Τι γύρευε ο Μέγας Αλέξανδρος στις Ινδίες;

Τι προκάλεσε τον 2^ο  Παγκόσμιο πόλεμο;

Πως πέθανε ο Λόρκα;

Γιατί απέτυχε ο υπαρκτός σοσιαλισμός;

Γιατί έπεσαν οι βόμβες στη Χιροσίμα και στο Ναγκασάκι;

Γιατί η Σμύρνη καταστράφηκε;

Ποιος σκότωσε τον Λαμπράκη και τον Καποδίστρια;

Με ανθρώπινη σάρκα δεν τάισε τους θεούς ο Θυέστης;

Τι ακριβώς συνέβη στον Ερυσίχθονα;

Τον αδελφό του δεν σκότωσε ο Κάιν;

Θέματα για ένα μικρό διήγημα, για μια μικρή ή μεγάλη παράσταση;

Ο ζεστός μήνας Αύγουστος θα είναι ίσως ο τελευταίος ξέγνοιαστος μήνας των παλαιών ημερών για τη χώρα μας.

Το καινούργιο θα εισβάλλει τρομακτικό τον Σεπτέμβρη και θα σαρώσει πολλά απ’ αυτά που ξέραμε, με τον καλό ή με τον άγριο τρόπο. Επιβεβαιώνοντας για ακόμα μία φορά το ρηθέν:

«Λαοί που ξεχνούν την ιστορία τους, είναι καταδικασμένοι να την ξαναζήσουν».

Μπαίνω στον πειρασμό να προσθέσω: «Δημιουργοί που ξεχνούν την ιστορία τους, είναι καταδικασμένοι να την ξαναδημιουργήσουν».

Σας εύχομαι καλές εμπνεύσεις κι οι νεώτεροι από σας, δημιουργήστε αφού οι παλαιότεροι μάλλον σε παρακμή βρίσκονται αν κρίνουμε από τις φετινές τους παραστάσεις.

Και ψύχραιμα: Όπως ήδη είπαμε, εμείς τελικά είμαστε οι μόνοι που δεν έχουμε τίποτα να χάσουμε...Εξαιρώντας εκείνους που έκαναν την τέχνη τους εμπόριο και άρα δεν την κατέχουν πια, όλοι οι υπόλοιποι, δόξα τω θεώ, ήμασταν, ήμαστε και θα είμαστε φτωχοί.

Μαρία Κυριάκη

*Στίχοι του Γιώργου Σεφέρη από το ποίημα του « Ο τελευταίος σταθμός»