Η Μαζώχτρα

του Αργύρη Εφταλιώτη

Ένα ολόκληρο χωριό φτάνει στην καταστροφή γιατί κανείς, όταν ξέσπασε το κακό, δεν κάθισε να σκεφτεί τις πραγματικές αιτίες.

«Πού καιρός και πού κεφάλι να στοχαστούνε, να βρούνε τη φύτρα και τη ρίζα τού κακού. Όλοι φρενιασμένοι τρέχανε…»

Η υπόθεση

Σ’ ένα χωριό της Κρήτης, την «Παραμυθιά», ζούσε μια πολύ όμορφη κοπέλα που ήταν φτωχή και μάζευε ελιές στα χτήματα των άλλων, η Ασήμω. Στην «Παραμυθιά» ζούσε κι ένα όμορφο παλικάρι που ήταν αρχοντόπουλο, ο Πανάγος. Οι δύο νέοι ερωτεύονται και ανταλλάσουν όρκους αγάπης. Μα ένα αρχοντόπουλο δεν μπορεί να παντρευτεί μια μαζώχτρα. Έτσι, ο Πανάγος παίρνει τον λόγο του πίσω και η προδομένη Ασήμω αντιμετωπίζει τον χλευασμό του χωριού. Σκέφτεται να πέσει στον γκρεμό…  Αλλά όχι, δεν συμβιβάζεται με την κοινωνική αδικία κι αποφασίζει να εκδικηθεί. Με ένα ψέμα της που διαδίδεται σαν φήμη σε όλο το χωριό σπέρνει τη συμφορά. Αλλεπάλληλα φονικά ξεκινούν ανάμεσα σε χριστιανούς και μουσουλμάνους Παραμυθιώτες… 

Η παράσταση

«Η Μαζώχτρα» του Αργύρη Εφταλιώτη είναι μία νουβέλα που δημοσιεύτηκε το 1900 μαζί με άλλα διηγήματα τού συγγραφέα με τον τίτλο «Η Μαζώχτρα και άλλες ιστορίες».

Μετά τους «Χαλασοχώρηδες» του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη,  η παράσταση της «Μαζώχτρας» αποτελεί τη συνέχεια και την εξέλιξη της πρότασης της ομάδας για το πώς μπορεί ένα διήγημα να μεταφερθεί στο θέατρο χωρίς τη χρήση ενός συγκεκριμένου αφηγητή και χωρίς το κείμενο να υποστεί την παραμικρή διασκευή. Η γλώσσα, ζωντανή, πλούσια και γεμάτη αποχρώσεις, φτάνει αυτούσια στον θεατή προσφέροντας του, μια επιπλέον απόλαυση. Και γράφω επιπλέον, γιατί όλη η εμπειρία αυτής της παράστασης είναι βαθιά απολαυστική. Η ιστορία, θα ήταν μια απλή διήγηση, ένας βουκολικός μύθος αν δεν εμπεριείχε και πάλι όπως κι οι Χαλασοχώρηδες, αυτό το στοιχείο, το τόσο επώδυνο της ψυχολογίας των ανθρώπων μιας ομάδας που καταστρέφουν από μόνοι τους την συλλογικότητα και τους εαυτούς τους. Είναι μια αιματοβαμμένη ιστορία αφού οι κάτοικοι του χωριού εξοντώθηκαν όλοι (Έλληνες και Τούρκοι) εκτός από έναν, εκείνον που την διηγήθηκε σε μας. Ξεκινάει με την απλή παράβαση ενός όρκου, μιας υπόσχεσης γάμου. Για λόγους ταξικούς ο νεαρός Πανάγος παίρνει πίσω την πρόταση γάμου που έχει κάνει στην Ασήμω, επηρεασμένος σίγουρα κι από τον συντηρητικό κολλητό του, ο οποίος κατά τα άλλα είναι ένας «καλός» άνθρωπος κι ευτυχισμένος σύζυγος μιας καλής και πιστής γυναίκας. Η νεαρή κοπέλα δεν φαντάζεται πόσο κακό θα έκανε σε όλους όταν θα κατηγορούσε τον Πανάγο πως φλερτάρει με την γυναίκα του φίλου του και γι’ αυτό εκείνη απέφυγε το γάμο μαζί του. Πήρε την εκδίκησή της αλλά την πλήρωσε ακριβά. Το κουτσομπολιό φούντωσε κι ο αδελφός του Πανάγου πίστεψε τις διαδόσεις. Επειδή πιο εύκολα πυροβολούσε παρά σκέφτονταν, ξεκινάει μια βεντέτα η οποία θα πάρει αμπάριζα τους κατοίκους της Παραμυθιάς σαν ντόμινο εκδικήσεων, του οποίου πέφτει θύμα κι η αρχική υπαίτιος της συμφοράς, η Ασήμω. Μια μελέτη πάνω στην «αθωότητα» του απλού ανθρώπου που όμως είναι πάντα συνυπεύθυνος σε όλα όσα του συμβαίνουν, στην αλαζονεία των κατεχόντων που αντιμετωπίζουν τους κατώτερούς τους σαν Β’ επιλογής άτομα, την λαίλαπα του κουτσομπολιού που μπορεί να τινάξει στον αέρα κάθε αλήθεια, με ψέματα και με μισές αλήθειες, την κατακραυγή του πλήθους απέναντι στο ανυπεράσπιστο άτομο και την αλαζονεία, την τραγική ύβρη που φέρνει την τρέλα την Άτη, την σύγχυση του νου, την κατάλυση κάθε κοινής λογικής με αποτέλεσμα βέβαια μια Νέμεση που εν τέλει θα πέσει σαν φονικός πέλεκυς στα κεφάλια δικαίων και αδίκων. Μήπως κάτι θέλει να μας πει αυτή η «ομάδα» για την εποχή μας, την εποχή της κρίσης, όταν στην μία παράσταση θίγει τον εκφυλισμό των δημοκρατικών διαδικασιών και στην επόμενη, την εικόνα του αρρωστημένου ψυχισμού ενός ολόκληρου χωριού που δεν διαθέτει ίχνος ηθικής κι αλληλεγγύης ενώ ταυτόχρονα υπονομεύει την αλήθεια, ωθεί στην προδοσία, υποσκάπτει την ευτυχία του διπλανού, και τσακίζει με λόγια αλλά και πράξεις, τους αδύναμους; Τίποτα πιο επίκαιρο από το διαχρονικό λόγο του παρελθόντος κι η παράσταση, μας δίνει την ευκαιρία όχι μόνο να απολαύσουμε μια σκηνική εμπειρία αλλά να προβούμε και σε μια επώδυνη ίσως αλλά απαραίτητη ενδοσκόπηση.

Οι άριστα εκπαιδευμένοι ηθοποιοί υπό την αριστοτεχνική καθοδήγηση του σκηνοθέτη τους, στήνουν την σκηνική τους δράση με ευελιξία, χιούμορ, έξυπνα ευρήματα και σφιχτούς ρυθμούς. Δημιουργούν την ατμόσφαιρα ενός οικείου χώρου, ενός καφενέ χωριάτικου, στον οποίο οι θεατές σαν θαμώνες του κι αυτοί, απολαμβάνουν την διήγηση ενός παραμυθιού, μιας παλιάς ιστορίας και ταυτόχρονα βιώνουν τις δράσεις μέσα από τις διαρκείς εναλλαγές των ρόλων. Αναλαμβάνουν και οι τρεις να απλώσουν το νήμα της αφήγησης, δίνοντας την σκυτάλη ο ένας στον άλλο.  Η θεατρική δράση, ξεπηδάει μέσα από την αφήγηση, ζωντανεύοντας με απλά μέσα τον περίγυρο, τις συνθήκες, τους χαρακτήρες και την εποχή. Τα μουσικά ακούσματα είναι εναρμονισμένα με τα στιγμιότυπα και τα ηχητικά ερεθίσματα μαζί με τους ατμοσφαιρικούς φωτισμούς ενισχύουν την αληθοφάνεια των σκηνικών δρώμενων. Χαρακτηριστικά και με εικαστική ποιότητα, τα ελάχιστα σκηνικά και τα κοστούμια που μεταλλάσσονται κι αυτά όπως κι οι ηθοποιοί, αποκτώντας ενίοτε διαφορετική ταυτότητα ανάλογα με την χρήση τους ή τον συμβολισμό τους.

Σκηνοθεσία: Κώστας Παπακωνσταντίνου

ΒοηθοίΣκηνοθέτη: Δήμητρα Μητροπούλου, Χρήστος Χριστόπουλος

Επιμέλειακίνησης: Μαργαρίτα Τρίκκα

Σκηνικά-Κοστούμια: Ζωή Αρβανίτη

Μουσική: Βασίλης Κουτσιλιέρης

Φωτισμοί: Γιώργος Αγιαννίτης

Φωτογραφίες: Νίκος Βαρδακαστάνης

Ερμηνεύουν: Θοδωρής Θεοδωρίδης,  Αγγελική Μαρίνου, Δημοσθένης Ξυλαρδιστός

Δευτέρα & Τρίτη στις 21.15

Ως 25 Ιανουαρίου 2016

Τιμή Εισιτηρίου: 12 € (γενική είσοδος), 8 € (μειωμένο για φοιτητές, μαθητές, άνω των 65, κατόχους κάρτας ΟΑΕΔ)

ΠερισσότερεςΠληροφορίες: https://www.facebook.com/hmazoxtra

Θέατρο «Μικρό Γκλόρια»

Ιπποκράτους 7

(Στάση Μετρό Πανεπιστήμιο)

Τηλέφωνο: 2103600832