Το Μεγάλο μας Τσίρκο

του Ιάκωβου Καμπανέλλη

Το έργο του Καμπανέλλη πρωτοπαίχτηκε το 1973 μέσα στη δικτατορία για να προκαλέσει ρίγη συγκίνησης στο κοινό αλλά και τις υποψίες της χούντας η οποία το απαγόρευσε. Η πλοκή διασπάται σε επιμέρους δράσεις και διανύει μέσα από μια δύσκολη αλλά και λυτρωτική πορεία, την ιστορία της χώρας μας, αρχίζοντας από τον προϊστορικό, μυθικό Κρόνο. Τον Κρόνο που τρώει τα παιδιά του… Με μια ιδιαίτερα προσεκτική ματιά ανιχνεύει ο συγγραφέας τα αίτια και τα γεγονότα, αναζητώντας το σημαντικό περιστατικό που περνάει πια απαρατήρητο, την δράση που έχει ξεχαστεί, την υπέρβαση που οδηγεί στην καρδιά μιας ανομολόγητης αλήθειας.

Ο θίασος είναι ένα τσίρκο ανθρώπων γιατί ο άνθρωπος γελάει πιο πολύ με τον άνθρωπο παρά με το ζώο. Δύο είναι οι ξεναγοί μας, ένας ψηλός άντρας και μια νεαρή κοπέλα, δύο πρόσωπα που θυμίζουν φελινικές φιγούρες αλλά και αριστοφανικά, αυθάδη πρότυπα και πλάσματα αντλημένα από το Θέατρο Σκιών. Οι δύο αφηγητές είναι ηθοποιοί του τσίρκου, πρόσωπα ατόφια λαϊκά, χωρίς εξωστρεφή αίγλη και χωρίς το λούστρο των αστικών σαλονιών και των μεγάλων σκηνών. Οι ιστορίες που αναδύονται από τις σκοτεινές σελίδες της Ελληνικής περιπέτειας δημιουργούν τα επί μέρους δρώμενα τα οποία ακροβατούν ανάμεσα στην κωμωδία και το δράμα με εξαιρετική ευελιξία και άνεση, ενώ τα πρόσωπα περνούν από τον σαρκασμό και την ειρωνεία στο πένθος και τον σπαραγμό κι από την ευτράπελη, στην ηρωική διάσταση. Το έργο απέδειξε τον διαχρονικό χαρακτήρα του στην φετινή παράσταση επιβεβαιώνοντας ταυτόχρονα την Μπρεχτική ρήση: «Λαός που δεν γνωρίζει την ιστορία του είναι καταδικασμένος να την ξαναζήσει». Το κοινό δεν χρειάστηκε αυτή τη φορά τα επικαιρικά τηλεοπτικά αστειάκια για να ξεσπάσει σε γέλια, να χειροκροτήσει όρθιο και να συγκινηθεί βαθιά. Το θέατρο ήταν κατάμεστο κι η σχεδόν τρίωρη παράσταση τους κράτησε όλους σε μια δυναμική εγρήγορση που αποδεικνύει πόσο μεγάλη είναι η ευθύνη των δημιουργών του θεάτρου απέναντι στον κόσμο αφού επιχειρούν να θηρεύσουν το γέλιο και την συγκίνησή του με εύκολα ευρήματα και λαϊκισμούς ενώ εκείνος είναι έτοιμος να ανταποκριθεί θερμά και στο πιο υπονομευτικό χιούμορ και στην πιο περίπλοκη αναφορά και στο πιο υπαινικτικό σχόλιο. Η υποτίμηση του κοινού εν τέλει και το κοινό διαφθείρει και τους καλλιτέχνες.

Δεν θα αναφερθώ στη μουσική η οποία δεν επιδέχεται ούτε κριτικής ούτε εγκωμίων αφού αποτελεί πια μέρος της πολύτιμης, συλλογικής μας παράδοσης αλλά θα σχολιάσω πως ο νεαρός τραγουδιστής Ζαχαρίας Καρούνης ήρθε αντιμέτωπος με το μέγεθος ενός Ξυλούρη στη μνήμη μας και χωρίς κανένα τερτίπι ή μίμηση, τα κατάφερε να υπερκεράσει την σύγκριση. Ο Αρμένης υπήρξε ένας υποδειγματικός Κολοκοτρώνης ενώ ανέδειξε με την εμπειρία και την υποκριτική του ποιότητα και τους υπόλοιπους χαρακτηριστικούς ρόλους που ανέλαβε. Ο Νούσιας ήταν αεικίνητος, συγκινησιακά πλούσιος και γεμάτος αποχρώσεις στο δύσκολο ρόλο του κατορθώνοντας να ενδυναμώνει τις εντάσεις και να αξιοποιεί τις λεπτομέρειες και κινησιολογικά κι ερμηνευτικά. Η Ασλάνογλου είχε καλές στιγμές και μια δυναμική ερμηνευτική παρουσία που ισορροπούσε έντεχνα ανάμεσα στην αφελή παιδικότητα και την επώδυνη ενηλικίωση. Ο Χατζάκης ακολούθησε μια σκηνοθετική γραμμή καθαρή, απαλλαγμένη από περιττά ευρήματα και υπηρέτησε το κείμενο με την μεγαλύτερη δυνατή αφοσίωση αλλά υπήρχαν σημεία στα οποία οι ρυθμοί χαλάρωναν λόγω και της μέτριας απόδοσης κάποιων μικρών αλλά δύσκολων και κρίσιμων ρόλων από τους υπόλοιπους ηθοποιούς του θιάσου. Εξαιρετικά κατά τη γνώμη μου και τα κοστούμια και το σκηνικό που παρέπεμπε επίσης στο θέατρο σκιών. Η ανταπόκριση από το κοινό ήταν συγκινητική και η αποθέωση στο φινάλε φαίνονταν να είναι όχι μόνο αποτέλεσμα επιβράβευσης μιας εξαιρετικής, σεμνής δουλειάς αλλά και πολιτική διαμαρτυρία. Όπως άλλωστε και στο πρώτο ανέβασμα του έργου. Μόνο που τώρα οι ηθοποιοί δεν συνελήφθησαν ίσως γιατί οι εξουσίες είναι πια πεπεισμένες πως η διάθεση του πλήθους για ανατροπή εξαντλείται εύκολα μέσα στους θεατρικούς χώρους αλλά δεν θα έχει μια περαιτέρω, ανησυχητική εξέλιξη στους δρόμους, στις σχολές ή ακόμα και στις κάλπες.

Σκηνοθεσία: Σωτήρης Χατζάκης
Μουσική: Σταύρος Ξαρχάκος
Σκηνικά-κοστούμια: Έρση Δρίνη
Χορογραφία: Δημήτρης Σωτηρίου
Φωτισμοί: Αντώνης Παναγιωτόπουλος
Βοηθός σκηνοθέτη: Μαρίνα Χατζηιωάννου
Βοηθοί σκηνογράφου-ενδυματολόγου: Αναστασία Χαρμούση, Εβελίνα Κοτρίδου
Οργάνωση παραγωγής (ΚΘΒΕ): Ροδή Στεφανίδου
Οργάνωση παραγωγής (ΘΕΑΤΡΟ ΑΚΡΟΠΌΛ): Τόνια Αρβανίτη

Διανομή (με σειρά εμφάνισης):

Μαρίνα Ασλάνογλου (Ρωμιάκι, Πυθία)

Τάσος Νούσιας (Ρωμιός, Καπετάνιος, Κλέφτης)

Κική Μπάκα (Πιερότος, Κολλητήρι)

Δημήτρης Μορφακίδης (Α´ Μακεδόνας, Γραμματέας, Νεόκλητος, Τρελός, Βοηθός πωλητή)

Γιάννης Καραμφίλης (Β´ Μακεδόνας, Όθωνας, Καπετάνιος, Αριστοκράτης, Χωρικός, Σταύρακας)

Αλέξανδρος Τσακίρης (Ιερέας, Άγγλος Πρέσβης, Αυλικός, Χωρικός, Χατζηαβάτης, Ζωγράφος)

Χρήστος Νίνης (Αρχιερέας, Ρώσος Πρέσβης, Καπετάνιος, Χωρικός, Βεληγκέκας)

Γιώργος Αρμένης (Ζητιάνος, Κολοκοτρώνης, Καραγκιόζης, Βενιζέλος)

Μιχάλης Γούναρης (Μοναχός, Α´ Καπετάνιος, Χωρικός, Μπαρμπα-Γιώργος, Πλανόδιος Πωλητής)

Νίκος Καπέλιος (Μοναχός, Γάλλος Πρέσβης, Αυλικός, Ανδρίκος, Απεσταλμένος, Ράφτης)

Γιάννης Χαρίσης (Μοναχός, Αυστριακός Πρέσβης, Αυλικός, Λέων, Απεσταλμένος)

Νίκος Μαγδαληνός (Μοναχός, Βαυαρός, Πρόεδρος, Ασημάκης)

Marlene Kaminsky (Ιέρεια, Αριστοκράτισσα, Ερατώ, Χωρική)

Χρύσα Ζαφειριάδου (Ιέρεια, Αριστοκράτισσα, Αριάδνη, Χωρική, Μοδίστρα, Γυναίκα Ερυθρού Σταυρού)

Ευανθία Σωφρονίδου (Αριστοκράτισσα, Χωρική, Παιδί, Νιόνιος)

Aμαλία-Ελευθερία Ταταρέα (Αριστοκράτισσα, Χωρική, Μορφονιός)

Λίλιαν Παλάντζα (Χωρική, Αριστοκράτισσα, Αγλαΐα, Γυναίκα Ερυθρού Σταυρού)

Πολυξένη Σπυροπούλου (Μοναχός, Χωρική, Αριστοκράτισσα, Φρόσω)

Στέλλα Ράπτη (Μοναχός, Χωρική, Αριστοκράτισσα, Καπελού, Γυναίκα Ερυθρού Σταυρού)

Τραγουδιστής: Ζαχαρίας Καρούνης 

Χορευτές: Παναγιώτα Αλεξίου, Αφροδίτη Γεωργιάδου, Κωνσταντίνος Καφαντάρης, Αλέξης Τσιάμογλου

Στην ορχήστρα, που διευθύνει επί σκηνής ο Σταύρος Ξαρχάκος, 
συμμετέχουν οι μουσικοί:
Νεοκλής Νεοφυτίδης (πιάνο), Νίνο Κιτάνι (φλάουτο, κλαρίνο, φλογέρα), Βασίλης Δρογκάρης (ακορντεόν), Σωτήρης Μαργώνης (βιολί), Ηρακλής Ζάκκας (μπουζούκι, μαντολίνο, λαούτο), Διαμαντής Σιδερίδης (τζουράς, μπουζούκι), Νίκος Σαμπαζιώτης (κιθάρα), Σταύρος Καβαλιεράτος (κοντραμπάσο), Γιάννης Χατζής (κρουστά)

Τιμές εισιτηρίων: Κανονικό: €20
Φοιτητικό: €15, Α.Μ.Ε.Α.: €15, με επίδειξη κάρτας ανεργίας: €10 
Ισχύουν εισιτήρια ΟΓΑ

Πληροφορίες:
2315 200 200 & www.ntng.gr
210 3643 700 & www.acropoltheater.gr

Η πρεμιέρα  δόθηκε στις 28 Ιουνίου στο Θέατρο Δάσους στη Θεσσαλονίκη. Το έργο θα παρουσιαστεί στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού, στην Αθήνα, στις 11 &12 Σεπτεμβρίου.