Ντα

του Χιου Λέοναρντ

  Το «da»  είναι η πρώτη συλλαβή του «daddy» κι ο  Ιρλανδός πολυβραβευμένος συγγραφέας  Χιου Λέοναρντ  το έκανε τίτλο σ’ ένα έργο που, από το 1972 έως σήμερα, γνωρίζει δόξες, τιμές, επαίνους σ’ όλον τον πολιτισμένο κόσμο και που, αν στη χώρας μας μεταφράζαμε αυτόν τον τίτλο, θα τον λέγαμε «Μπα».  Από το «Μπαμπά». Κι αυτή η συλλαβή αυτόνομη είναι λυσάρι για πολλές ερμηνείες. Από την άρνηση, έως την ερώτηση . Από την έκπληξη έως την περιφρόνηση ή την ειρωνεία, εφόσον  το διπλασιάζαμε διακεκομμένο. Παραδειγμα,  «μπα-μπα,  πώς κι έτσι; » . Ε, λοιπόν, ο Δημοσθένης Παπαδόπουλος,  που έκανε τη μετάφραση, τη διασκευή και τη σκηνοθεσία, κάπως έτσι το σκέφτηκε υποθέτω, κι η  περιρρέουσα ατμόσφαιρα  του κέντρου  δεν είχε  απολύτως  ιρλανδικό  χρώμα  αλλά άρωμα  οικουμενικό και, ναι, Ελλάδας. Αυτή η «μάνα» του Δημοσθένη Παπαδόπουλου, θα μπορούσε με άνεση  να ήταν η κυρα-Μαρίκα, η κυρα-Λένη της διπλανής πόρτας, αυτός ο «Τσάρλι»  θα μπορούσε,  με βεβαιότητα, να ήταν ο  Γιώργος, ο Γιάννης, ο  Κώστας της  λαϊκής  γειτονιάς  κι αυτός ο «Ντα» δε διέφερε σε τίποτα από έναν μικροαστό «Μπα», έναν «μπαμπά» δικό μας κηπουρό, με τους εγωισμούς του, τον φαλλοκρατικό του  χαρακτήρα, αλλά και τη βαθιά του αγάπη για το παιδί του, που, απλά, δεν ήξερε ή δεν ήθελε -από άμετρο εγωισμό - να τη δωρίσει  απλόχερα και, μόνο,  στιγμές-στιγμές   ράντιζε τη μέρα με σταγόνες της, όταν τους  είχε όλους κοντά του. Ακριβώς γι αυτό τα δάκρυα στην πλατεία ήταν  ανεμπόδιστα εμφανή,  ακόμη  και πραγματικοί  λυγμοί έφτασαν στ’ αυτιά μου. Αυτή η ταύτιση των θεατών με τους ήρωες είναι το  κέρδος των συντελεστών της  παράστασης κι αυτό  το ανενδοίαστο κλάμα, το ελεύθερο, ήταν  απολύτως  λυτρωτικό κι όχι μελοδραματικό.

  Διαβάζουμε ότι  το "Ντα" του Ιρλανδού συγγραφέα Χιου Λέοναρντ είναι έργο αυτοβιογραφικό. Ο συγγραφέας θέλησε να καταγράψει με ευαισθησία και αναπόληση τρυφερές στιγμές, μα και δύσκολες, από τα παιδικά του χρόνια.

  Το έργο ξεκινά τον  Μάιο του 1968, αμέσως μετά την κηδεία του Ντα . Ο Τσάρλι , ένας διακεκριμένος συγγραφέας και  υιοθετημένος  γιος του Ντα,  θα επιστρέψει  στο πατρικό, με αφορμή την κηδεία του θετού  πατέρα, κι  εκεί,  ξεκαθαρίζοντας πράγματα, θα του  έρθουν  μνήμες από την παιδική του ηλικία. Αναπολεί σκοτεινές και  φωτεινές σελίδες του  πρότερου  βίου του, δοκιμάζεται , αναμοχλεύει  κομμάτια  ζήσης  και συμπεριφορές, ζωντανεύει  γεγονότα, δράσεις , άλλοτε παρατηρητής   σκηνών  κι  άλλοτε πρωταγωνιστής . Τελικά,  συνειδητοποιεί  πως οι αναμνήσεις  του δεν πρέπει να παραμείνουν κλειδωμένες σε χρονοντούλαπο  αλλά αξίζει να τον ακολουθούν  ως διδάγματα, ως εμπειρίες-γνώσεις, ως σοφά λόγια  αλλά και  ως  παραδείγματα προς αποφυγήν,  ως  -εν  γένει- μαθήματα  ζωής.      

   Έργο γραμμένο με λεπτό χιούμορ και πανέξυπνους  διαλόγους,  δείχνει καθαρά πώς κρίνουν τα παιδιά τις πράξεις των γονιών τους  χρόνια μετά, όταν η κοινωνία και η ζωή έχουν πια αποκαλύψει το αληθινό τους πρόσωπο , ενώ, ταυτόχρονα, κάνουν τους απολογισμούς τους,  ως μεστωμένοι πια  άνθρωποι , και μοιράζουν «ευθύνες».

  Το ευφυές δομικό στοιχείο του κειμένου είναι οι χρονικές μετατοπίσεις πίσω-μπρος, είναι η  επιδέξια κινηματογραφική ροη των εικόνων, είναι ο περίτεχνος  σχεδιασμός του σκηνικού χώρου,  που επιτρέπει την «ένωση» του παρελθόντος με το παρόν  και προϊδεάζει το κοινό ότι το ανώτερο συναίσθημα της αγάπης , που στη διάρκεια της παράστασης  καλύπτεται από εύθραυστη μάσκα ζωής, θα θρυμματιστεί στο φινάλε  και η κορύφωση θα είναι  ανθρώπινα συγκινητική και όχι της  υπερβολής.

   Στη σκηνή της Ε.Μ.Σ. , το βράδυ της πρεμιέρας, η κατάμεστη αίθουσα αντιλήφθηκε εύκολα ότι  το παρελθόν  του γιου έχει σχέση με το παρόν του και ότι το αύριο του  θα είναι το άθροισμα αυτών των δύο. Άθροισμα που εμπεριέχει σκληρή δουλειά, επιλογές, μέτρο, λάθη, μνήμη και σεβασμό στις μικρές και μεγάλες αξίες της  ζωής.  Το  χτες  του  ήταν η αρχή του ταξιδιού του και κάπως έτσι συμβαίνει στις ζωές των άλλων και τη δική μας.

  Το φόντο, ένας  ουρανός με σύννεφα από την αρχή ως το τέλος, δίνει μεν  στίγμα  μιας περιοχής,  όπου η σκυθρωπότητα καλύπτει τον ορίζοντα, αλλά σηματοδοτεί κι έναν συννεφιασμένο εσωτερικό κόσμο, εφόσον  η διαύγεια στις ανθρώπινες σχέσεις  δεν είναι ποτέ μόνιμη. Οι ομπρέλες-μαύρες κι ανοιχτές- συμβολίζουν προσπάθειες  κάλυψης, σανίδα σωτηρίας, προστασία –έστω περιορισμένη- μα και μέσο διαφυγής. Η εξαίσια μουσική που ντύνει καίριες στιγμές  είναι ένα  κανάλι αμφίδρομης σχέσης πλατείας-σκηνής, είναι ένα εισιτήριο στα ταξίδια μνήμης, είναι ένα ευεργετικό στρωσίδι για να ονειρευτείς, είναι μια δύναμη που σε αφυπνίζει από το βολεμένο σου στασίδι. Αλλά ο κλειδοκράτορας  της ψυχής σου είναι ο σπουδαίας Κώστας Σαντάς. Ο Ντα του έργου, ο άνθρωπος που σε αφοπλίζει και σε κάνει ένα άθυρμα στα επιδέξια  «χέρια» του, με εργαλεία   την κίνηση, την έκφραση, τη φωνή και τα ηχοχρώματά  της.  Αυτός  ο γητευτής  ψυχών, έχει πλέον τα εφόδια να σε απογειώσει, να σε παρασύρει στις αλλοπρόσαλλες διακυμάνσεις του ρόλου  του, να σε αλυσοδέσει στις ορέξεις του,  να σε κατεβάσει στα  Τάρταρα  και τα Ερέβη της μικρότητάς του κι όταν απεκδύεται τον μανδύα τού αμόρφωτου, άξεστου, απαίδευτου, κυρίαρχου πατέρα-αφέντη και παρουσιάζεται ως πλάσμα  τρυφερό, γεμάτο αγάπη και προσφορά,  στέλνει  δεσμίδες  θέρμης   ικανές  να   λιώσουν από κεριά,  έως σίδερα.

 Εξαιρετική και η Λίλιαν Παλάντζα ως Μάνα. Άμεση, γυναίκα της γειτονιάς μας, ευέλικτη στις συναισθηματικές μεταπτώσεις  αλωνίζει  ση σκηνή με τη στεντόρεια φωνή της,  κερδίζει  πολύ εύκολα τους θεατές  και  δικαιώνεται από το χειροκρότημα. Κι ο στιβαρός  Τσάρλι- Δημήτρης  Σιακάρας εντυπωσιακός (σχεδόν κανείς δε θα μείνει στην αλλαγή ιδιότητάς του - από συγγραφέας έγινε σκηνοθέτης -  επειδή  εξυπηρέτησε την έναρξη που ετοίμασε ο Δημοσθένης Παπαδόπουλος) και  αρκούντως  πειστικοί  όλοι οι υπόλοιποι ηθοποιοί του Κ.Θ.Β.Ε. Πρόκειται για μια ευφρόσυνη παράσταση, λιτή αλλά περιεκτική .      

   Παρότι  είναι  έργο βγαλμένο από τη βαθιά ανθρωπιστική παράδοση του πολύπαθου ιρλανδικού λαού, το «ΝΤΑ», «μιλά» στα 90′ λεπτά της παράστασης στο ΚΘΒΕ για το μικροαστικό, κοινωνικό και οικογενειακό περιβάλλον του εικοστού αιώνα στην Ιρλανδία, για τη μισητή στον πατέρα του κατακτήτρια Αγγλία, για τη ζωή στη γενέθλια πόλη ενός παιδιού, που  ως ενήλικας το ζει σχεδόν ψυχαναλυτικά και λυτρωτικά από την αρχή, ο θεατής  παραμερίζει το ιστορικό περίβλημα και μένει  στην ουσία. Στις ανθρώπινες σχέσεις που είναι ολότελα ίδιες στον πολιτισμένο κόσμο. Και η ταύτιση  με τους ήρωες είναι αναπόφευκτη.

 Δείτε την οπωσδήποτε.

Μετάφραση – Δραματουργική επεξεργασία – Σκηνοθεσία: Δημοσθένης Παπαδόπουλος

Σκηνικά: Σταύρος Λίτινας

Κοστούμια: Ηλένια Δουλαδίρη

Μουσική Επιμέλεια: Δημοσθένης Παπαδόπουλος

Φωτισμοί: Σάκης Μπιρμπίλης

Βοηθός Σκηνοθέτη: Στεφανία Βλάχου

Β’ βοηθός σκηνοθέτη: Χρυσάνθη Τσολάκη

Φωτογράφιση παράστασης: Τάσος Θώμογλου

Οργάνωση παραγωγής: Φιλοθέη Ελευθεριάδου

Παίζουν: Κώστας Σαντάς (ΝΤΑ),  Νίκος Καπέλιος (Όλιβερ μεγάλος), Δημήτρης Κοτζιάς (Ντραμ), Λίλιαν Παλάντζα (Μάνα), Αναστάσης Ροϊλός (Τσάρλι νέος), Χριστίνα – Άρτεμις Παπατριανταφύλλου (Μαίρη), Δημήτρης Σιακάρας (Τσάρλι μεγάλος), Ορέστης Χαλκιάς (Όλιβερ μικρός), Μαρία Χατζηιωαννίδου  (Κα Πρυν). Ελένη Θυμιοπούλου (Κα Πρυν, το διάστημα 4-11/2 /18)

ΘΕΑΤΡΟ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ (EMΣ)

Εθνικής Αμύνης 2

Διάρκεια: 90΄

Ημέρες και ώρες παραστάσεων:

Τετάρτη: 18.00, Πέμπτη-Παρασκευή-Σάββατο 21:00, Κυριακή 19:00

ΤΙΜΕΣ ΕΙΣΙΤΗΡΙΩΝ

ΤΕΤΑΡΤΗ-ΠΕΜΠΤΗ:

Γενική είσοδος: 5 €

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ:

Κανονικό εισιτήριο (Θέσεις πλατείας): 10 €

Εκπτωτικό εισιτήριο: 8 € (Θέσεις εξώστη, Φοιτητικό, Άτομα άνω των 65)

Ομαδικό εισιτήριο: 7 € (για κρατήσεις άνω των 20 ατόμων)

ΣΑΒΒΑΤΟ & ΚΥΡΙΑΚΗ:

Κανονικό εισιτήριο: 13 € (Θέσεις πλατείας)

Κανονικό εισιτήριο: 10 € (Θέσεις εξώστη)

Εκπτωτικό εισιτήριο: 8 € (Φοιτητικό, Άτομα άνω των 65)

Ομαδικό εισιτήριο: 7 € (για κρατήσεις 20 ατόμων και άνω)

ΑΝΕΡΓΟΙ: (για όλες τις παραγωγές του ΚΘΒΕ) Δωρεάν

Παρασκευή, Σάββατο, Κυριακή. (για περιορισμένο αριθμό θέσεων)

ΑΤΕΛΕΙΕΣ:

Εφόσον υπάρχουν διαθέσιμες θέσεις, ισχύουν ατέλειες ΕΣΗΕΜΘ, ΕΣΗΕΑ, ΣΕΗ, Τμημάτων Θεάτρου, Δραματικών Σχολών, Σκηνοθετών.

ΑΜΕΑ: Δωρεάν

Πολύτεκνοι: 5€

Δάσκαλοι-Καθηγητές: 10€

ΏΡΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΑΜΕΙΩΝ ΚΘΒΕ:

Βασιλικό Θέατρο (Πλατεία Λευκού Πύργου):

Δευτέρα: 8.30- 15.30

Τρίτη έως Κυριακή: 8:30 – 21:30

Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών (Εθνικής Αμύνης 2):

Τετάρτη έως Κυριακή: 16:30 – 21:30

Μονή Λαζαριστών (Κολοκοτρώνη 25-27, Σταυρούπολη):

Τετάρτη έως Κυριακή: 16:30 – 21:30

Εκδοτήριο ΚΘΒΕ Πλατείας Αριστοτέλους:

Δευτέρα, Τετάρτη & Σάββατο: 10:00 – 15:30

Τρίτη, Πέμπτη, Παρασκευή: 10:00 – 14:00 & 17:30 – 20:00

Πληροφορίες: Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος

ΤΗΛΕΦΩΝΟ: 2315 200 200

www.ntng.gr