Μάνια Παπαδημητρίου

 Η εύθραυστη δύναμη

Συνάντησα την Μάνια Παπαδημητρίου ένα μεσημέρι λίγο πριν την Πρωτοχρονιά, ανάμεσα σε παραστάσεις και πρόβες. Μιλήσαμε για το θέατρο, τα όνειρά της, τον ιδιαίτερο ρόλο που ερμηνεύει φέτος, τα επόμενα θεατρικά της βήματα... Εύθραυστη και λεπτοκαμωμένη, κρύβει μέσα της μια δύναμη η οποία αποκαλύπτεται μέσα από τις ερμηνείες της και εκφράζεται με τη σιγουριά του καταξιωμένου αλλά και προβληματιζόμενου καλλιτέχνη. Γιατί η Μάνια ανήκει σ’ αυτό το σπάνιο είδος καλλιτεχνών που γνωρίζουν σε βάθος τα εκφραστικά τους μέσα κι ωστόσο δεν σταματάνε ποτέ να τα τελειοποιούν και να τα ανανεώνουν.

Με σπουδές Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, μυήθηκε στην υποκριτική από τον Κάρολο Κουν, στη σχολή του Θεάτρου Τέχνης. Έχει συνεργαστεί με πολλά θεατρικά σχήματα όπως τα Θέατρο Τέχνης, Αμόρε, Απλό Θέατρο, ΚΘΒΕ, Εθνικό Θέατρο, Θίασος Ξ. Καλογεροπούλου, ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας, Λαμίας και Ρόδου και με σκηνοθέτες όπως οι: Κάρολος Κουν, Γιώργος Λαζάνης, Μίμης Κουγιουμτζής, Λευτέρης Βογιατζής, Σταμάτης Φασουλής, Βασίλης Παπαβασιλείου, Μάγια Λυμπεροπούλου, Ρούλα Πατεράκη, Γιώργος Χουβαρδάς, Αντώνης Αντύπας, Παντελής Βούλγαρης, Μιχάλης Κακογιάννης, Γιάννης Ρήγας, Νικίτα Μιλιβόγιεβιτς, Σταύρος Ντουφεξής, Νίκος Μαστοράκης, Νίκος Χατζόπουλος παίζοντας πρωταγωνιστικούς ρόλους σε έργα του κλασσικού και σύγχρονου ρεπερτορίου, τραγωδίες και κωμωδίες.

Τιμήθηκε με το Βραβείο Κοτοπούλη για τον Α’ γυναικείο ρόλο με το «Γάλα» του Βασίλη Κατσικονούρη σε σκηνοθεσία  Νίκου Μαστοράκη.

Με αξιόλογη θητεία και στον κινηματογράφο τιμήθηκε με βραβείο Α’ γυναικείου Ρόλου για την ταινία «Θα το μετανιώσεις» της Κατερίνας Ευαγγελάκου.

Ανάμεσα στις δραστηριότητές της περιλαμβάνεται από το 1998 και η διδασκαλία σε δραματικές σχολές ενώ τα τελευταία χρόνια ασχολείται κι η ίδια με την σκηνοθεσία.

Αυτή την περίοδο μάλιστα σκηνοθετεί το «Ο Βασιλιάς Πεθαίνει» του Ιονέσκο στο Θέατρο Τέχνης.

Γιατί  επιλέξατε το «Γράμμα στην κόρη μου»;

Γιατί θεώρησα ότι μπορούσα να εκφράσω κάποια πράγματα μέσα από αυτό το κείμενο και τα τραγούδια του. Με ενδιέφερε επίσης η συνεργασία με τον Βασίλη Κυρίτση, τον σκηνοθέτη μου, με τον Πλάτωνα τον Ανδριτσάκη, τον συνθέτη, με τον οποίο είχα ξανασυνεργαστεί στο παρελθόν αλλά και με το Θέατρο της Οδού Κεφαλληνίας που έχει παρουσιάσει πολύ ωραίες παραστάσεις, με ιδιαίτερη καλλιτεχνική ποιότητα τα τελευταία χρόνια.

Τι σας συγκινεί περισσότερο όσον αφορά την προσωπικότητα αυτής της μητέρας;

Το ενδιαφέρον στην προσωπικότητα αυτής της μητέρας είναι η διάσπαση και η σύγχυση του μυαλού της που όμως πάει πλάι-πλάι  με την απόλυτη επίγνωση του πόσο πολύ και πόσο αποκλειστικά ασχολείται κυρίως με τον εαυτό της και δευτερευόντως με το παιδί της.  Αυτό το βρίσκω πολύ αληθινό και αμείλικτο.

Θα λέγατε πως η μητέρα μιλάει στην κόρη της για να ανακαλύψει στοιχεία που αφορούν τον εαυτό της και τις προσωπικές της ανησυχίες;

Φυσικά. Μερικές φορές μάλιστα νομίζω ότι ξεχνάει τελείως το παιδί και αναφέρεται σε δικές της εμπειρίες, αποτυχίες ή πανικούς. Έχει βέβαια επίγνωση  αυτής της κατάστασης και αμέσως μετά αυτολογοκρίνεται για να επιστρέψει στο ίδιο λάθος το επόμενο λεπτό. Ένας παράγοντας πολύ σημαντικός σ’ αυτή όλη την περιπέτεια, νομίζω ότι είναι το ποτό. Γιατί πίνει συνέχεια.

Ποια φράση του κειμένου σας έκανε την μεγαλύτερη εντύπωση;

« Μα δεν μπορεί να τα έχω κάνει όλα λάθος στη ζωή μου… Δεν μπορεί να μην υπάρχει τίποτα σωστό που έχω κάνει… Ειδάλλως γιατί τώρα φροντίζεις εσύ για μένα;…»

Στην καθημερινή μας ζωή όλοι έχουμε έρθει αντιμέτωποι με ανάλογες καταστάσεις, έχουμε αντιληφθεί κάποια τέτοια ρήγματα. Πως τα γεφυρώνει η τέχνη του θεάτρου;

Αυτό μ’ αρέσει στο θέατρο, το ότι μπορείς να μιλάς και να καταδεικνύεις αυτά τα ρήγματα χωρίς να χρειάζεται να κάνεις κάτι ώστε να τα γεφυρώσεις… Απλώς φωτίζεις πλευρές της ανθρώπινης πραγματικότητας… Δεν εξωραΐζεις, ούτε διορθώνεις κάτι που δεν διορθώνεται…

Ποιες είναι οι πολυτιμότερες αναμνήσεις σας από την μέχρι τώρα πορεία σας στο θεατρικό σανίδι;

Πολλές. Όλη η περίοδος της Εποχής με τον Παπαβασιλείου και κυρίως το «Ζουβέ Ελβίρα». Η « Ελίζα» της Ξένιας Καλογεροπούλου με τον Σταμάτη Φασουλή. Η Πάτρα και «Ο καλός Άνθρωπος του Σε τσουάν» με τον Σταύρο Ντουφεξή, το «Μόλυ Σουήνυ» στο Απλό Θέατρο με τον Αντώνη Αντύπα και οι «Τρωάδες» στην Επίδαυρο πάλι μαζί του και το «Ορλάντο» με τη Ρούλα Πατεράκη. Και το «Εγκλημα και Τιμωρία» με τον Ν. Μιλιβόγιεβιτς και το «Γάλα» βέβαια με τον Νίκο Μαστοράκη. Το «Χαμόγελο της γιαγιάς» που έκανα μόνη μου με τον Διονύση τον Μαλλούχο στο πιάνο. Εκεί μέσα ήταν στιγμές που ένιωσα ότι πετάω κι αυτό λειτουργεί σαν ένα πολύ ωραίο καταφύγιο για τη μνήμη και τη σκέψη.

Τι είναι αυτό που σας γοητεύει περισσότερο στην τέχνη του θεάτρου;

Η ρευστότητα και η δυνατότητα που σου δίνει να εννοείς ταυτόχρονα, πολλά πράγματα μαζί.

Δοκιμάζεστε περισσότερο στην πρόβα ή στη σκηνή;

Στην πρόβα. Εκεί είναι το στοίχημα! Αν δεν κερδηθεί η πρόβα τότε η παράσταση είναι μαρτύριο.

Πόσο σημαντική είναι για σας η επικοινωνία με το κοινό;

Πάρα πολύ σημαντική. Αλλά δεν πρέπει στο όνομά της να ξεχνάμε το στόχο που είναι η επικοινωνία με το κείμενο και τον συγγραφέα αλλά και με τον συμπαίκτη πάνω στη σκηνή.

Ποια είναι η μεγαλύτερη αγωνία σας απέναντι σ’ ένα ρόλο και στις απαιτήσεις του;

Η μεγαλύτερη αγωνία είναι πάντα αν θα τα καταφέρω να βρω τα όρια και να αισθανθώ ελεύθερη μέσα σ’ αυτά.

Ποια είναι η γνώμη σας για την θεατρική εκπαίδευση στη χώρα μας;

Αυτό είναι ένα μεγάλο κεφάλαιο που νομίζω ότι είναι πολύ δύσκολο και πρόχειρο να απαντηθεί  εδώ τώρα. Πάντως πιστεύω ότι είναι άλλο πράγμα το επάγγελμα του ηθοποιού και άλλο πράγμα η θεατρική παιδεία όπως είναι άλλο το επάγγελμα του μουσικού και άλλο η μουσική παιδεία. Η θεατρική, η μουσική και γενικότερα η καλλιτεχνική παιδεία χρειάζεται νομίζω σε μία κοινωνία ανεξάρτητα από το επάγγελμα που θα ακολουθήσει κανείς αλλά και παράλληλα μ’ αυτό. Επίσης θα έπρεπε να μεταγγίζεται ήδη  από το σχολείο και πιστεύω πως πρέπει να την διδάσκουν άνθρωποι που πρακτικά την κατέχουν και όχι θεωρητικοί.

Πιστεύετε πως η τηλεόραση μπορεί να φθείρει το ταλέντο ενός νέου ηθοποιού;

Ναι, γιατί τον εξοικειώνει με την αντίληψη του «κοντινού», ενός τεράστιου γκρο πλάν και τον κάνει να νομίζει ότι και στο θέατρο είναι μόνο «φάτσα». Αλλά στο θέατρο η πλαστικότητα του σώματος είναι σημαντικότερο πράγμα από τη φάτσα, κι αυτό, όταν κάνεις παράλληλα τηλεόραση, δεν είναι εύκολο να το θυμάσαι και  να το προσέχεις. Και το σημαντικότερο δεν είναι εύκολο να  σε δεχθούν οι θεατές και στα δύο με την ίδια θέρμη. Η τηλεόραση είναι ο χώρος που δημιουργούνται προκαταλήψεις και που πληρωνόμαστε καλά γι’ αυτές. Το θέατρο είναι ο χώρος όπου επιχειρούμε  να σπάσουμε τις προκαταλήψεις κι αυτό δυστυχώς δεν σε πληρώνει κανείς για να το κάνεις. Το κάνεις μόνο επειδή δεν μπορείς να κάνεις αλλιώς και συνήθως « το πληρώνεις» ο ίδιος πολύ ακριβά. Πάντως υπάρχουν ηθοποιοί που καταφέρνουν να είναι σπουδαίοι και στο θέατρο και στην τηλεόραση. Νομίζω κυρίως, αυτοί που δεν βγήκαν στο κουτί πολύ νωρίς.

Τι γνώμη έχετε σχηματίσει όσον αφορά τις προτιμήσεις του θεατρόφιλου κοινού στη χώρα μας;

Είμαστε πολύ συναισθηματικοί και μας αρέσει το μελό και γενικώς τα πληθωρικά θεάματα και παιξίματα. Εγώ η ίδια ως θεατής διαλέγω πολλές φορές θεάματα που ερεθίζουν το νου, τη σκέψη και όχι μόνο την καρδιά. Αλλά το μεγαλύτερο μέρος του κοινού ζητάει από μία παράσταση να τον κάνει να γελάει ή να κλαίει.

Τι γνώμη έχετε για την μέχρι τώρα στάση του Υπουργείου Πολιτισμού όσον αφορά την πολιτική του για το θέατρο;

Άλλο μεγάλο θέμα... Κι από πού να το πιάσεις! Πολλά πράγματα ξεκινάνε με τις καλύτερες προθέσεις αλλά στην πορεία με κάποιον τρόπο κάτι στραβώνει. Κακοδαιμονία! Τι άλλο να πω!

Τι θα μπορούσατε να θυσιάσετε ώστε να συνεχιστεί απρόσκοπτα η επιτυχής ως τώρα θεατρική σας καριέρα;

Δεν κάνω γενικά θυσίες για το θέατρο και κυρίως για την καριέρα. Δεν αισθάνομαι ότι έχω θυσιάσει τίποτε ως τώρα. Τίποτε άλλο εκτός από ένα κομμάτι αθωότητας που έτσι κι αλλιώς θυσιάζεις σ’ όποια δουλειά κι αν πας. Ίσως στο θέατρο λιγότερο απ’ αλλού.

Ποια είναι τα προσεχή σας σχέδια;

Σκηνοθετώ ένα μονόλογο στο Θέατρο του Νέου Κόσμου με μία μαθήτριά μου την Δήμητρα Σύρου. Το έργο λέγεται «Το όνομά μου είναι Rachel Corrie» και αναφέρεται  στη ζωή της νεαρής αμερικανοεβραίας ακτιβίστριας που σκοτώθηκε στην Παλαιστίνη ενώ υπερασπιζόταν ένα σπίτι από τις μπουλντόζες του Ισραηλινού στρατού.