ΚΑΜΜΙΑ ΕΛΠΙΔΑ ΓΙΑ ΤΟ ΕΚΕΘΕΧ;

Ο πολιτισμός κοστίζει ακριβά...

Αλλά πολύ πιο ακριβά κοστίζει η έλλειψή του!

Μια νέα κατάσταση τείνει να εξαπλωθεί μέσα από την τρομοκρατία που έχουν ήδη επιβάλλει τα νέα οικονομικά μέτρα στους Έλληνες πολίτες. Οτιδήποτε έχει να κάνει με τον πολιτισμό της χώρας που υπήρξε γεννήτορας πολιτισμού, περικόπτεται ως περιττό. Και θα σχολιάσω εδώ την αντίδραση του λυκειάρχη σε σχολείο όπου προσπαθήσαμε και επιτύχαμε να ανεβάσουμε μια παράσταση έξω από τα καθιερωμένα, ο οποίος αφού μας αποκάλεσε χασομέρηδες όταν ζητούσαμε μια αίθουσα για να κάνουμε πρόβες, αφού αρνήθηκε να μας δώσει μερικά χρήματα τα οποία είχαν εγκριθεί για το μαθητικό φεστιβάλ, ήρθε στο τέλος να μας χειροκροτήσει και να εξασφαλίσει εύσημα από τη δική μας επιτυχία την οποία όχι μόνο δεν ενίσχυσε αλλά όσο μπόρεσε, πολέμησε.

Απαράδεκτη εδώ και χρόνια αποδεικνύεται η κρατική πολιτική απέναντι σε κάθε πολιτιστικό φορέα. Η ηγεσία της χώρας μας αρνείται να παραδεχτεί πως στην Ελλάδα ο πολιτισμός μπορεί να γίνει αντικείμενο υγιούς εκμετάλλευσης και παγκόσμιας προβολής μας.

Έχετε ήδη παρακολουθήσει την περιπέτεια του Εθνικού Κέντρου Θεάτρου και Χορού το οποίο οδηγείται εν τέλει σε αφανισμό.

Διαβάσαμε στο σάιτ του κέντρου (www.ekethech.gr) τις επιστολές του διευθυντή του, Ηρακλή Λογοθέτη, της υπεύθυνης για το τμήμα χορού Νίνας Αλκαλάη και της υπεύθυνης για την προβολή του και τις δημόσιες σχέσεις του, Κατερίνας Αγγελιδάκη. Ξεκαθαρίσματα ίσως λογαριασμών, απαραίτητα για να τηρηθούν τα προσχήματα, με ιδιαιτέρως εύγλωττο το κείμενο του κυρίου Λογοθέτη, αλλά εμπεριέχουν και επί της ουσίας προβληματισμό ο οποίος δεν πρέπει να περάσει απαρατήρητος. Δεν μπορώ παρά να είμαι ειλικρινής επισημαίνοντας πως υπήρξαν και συνεχίζουν να υπάρχουν υπόγεια ρεύματα, σε όλους μας γνωστά, που συνδέουν τον φορέα με τα πρόσωπα που τον υπερασπίζονται ή τον μάχονται. Επίσης δεν μπορώ παρά να επισημάνω πως ένας εμφύλιος, τόσο χαρακτηριστικά Ελληνικός δεν θα μπορούσε παρά να υποσκάψει εκ των έσω τα θεμέλια του οργανισμού. Ο πόλεμος όμως ανάμεσα στον Δραγώνα και τον Λογοθέτη μπορεί να ήταν κρίσιμος για την υπονόμευση των δραστηριοτήτων του κέντρου αλλά όχι περισσότερο από το γεγονός πως δεν υπήρξε ποτέ «κωδικός»  για την οικονομική ανεξαρτητοποίηση του θεσμού,  από το μονίμως νωθρό κι ανοργάνωτο υπουργείο, στο οποίο οι υπουργοί εναλλάσσονταν με τον ρυθμό που εναλλάσσονται οι κυρίες στο κρεβάτι ενός άτακτου Δον Ζουάν.

Όμως ποιο είναι επί της ουσίας το αποτέλεσμα της απώλειας ενός θεσμού σαν το ΕΚΕΘΕΧ;  Είναι απλό!

Ενώ γύρω μας οι ισχυροί επιχειρούν να μας καταστήσουν ηλίθιους για να μας χειραγωγήσουν ακόμα περισσότερο, το μόνο που θα μπορούσε ως ένα βαθμό να μας απελευθερώσει και να μας προσφέρει συνειδητοποίηση, η τέχνη, βάλλεται ασυστόλως.

Και μάλιστα καθίσταται ακόμα πιο ανυπεράσπιστη όταν εκείνοι στους οποίους απευθύνεται, οι φυσικοί αποδέκτες της,  δεν είναι σε θέση να την ενσωματώσουν στην καθημερινότητά τους. Διότι ο μέσος Έλληνας μεγαλώνει με την τηλεόραση ανοιχτή στο σπίτι του σε 24ωρη βάση, δεν αποκτά ποτέ καμμία σχέση με άλλα είδη μουσικής εκτός από τα λάγνα «καψουροσκυλάδικα» που του πλασάρουν οι ψυχαγωγικές εκπομπές της και την βιβλιοθήκη του κοσμούν κάθε είδους μπιμπελό μαζί με μια άθικτη εγκυκλοπαίδεια και τα άλμπουμ με τις αναμνηστικές φωτογραφίες γάμων και βαπτίσεων. Όταν με το καλό πηγαίνει στο σχολείο, οι δάσκαλοί του αποκαλούν χασομέρηδες όσους συναδέλφους τους παίρνουν από μόνοι τους την πρωτοβουλία να του διδάξουν λίγο θέατρο ή λίγο ποίηση ενώ το υπουργείο εκδίδει βιβλία τα οποία αν δεν διδαχτούν σωστά μπορούν να οδηγήσουν τον ανεκπαίδευτο στις τέχνες μαθητή, στα πιο βαθιά χασμουρητά. Και συνήθως δεν διδάσκονται σωστά. (Αν είναι δυνατόν το 2010, να διδάσκεσαι τον Σαίξπηρ σε μετάφραση του Βασίλη Ρώτα ενώ σαν χαρακτηριστικό έργο θεάτρου για παιδιά να σου προτείνουν το «Να ζει το Μεσολόγγι» του ιδίου, ο οποίος σημειωτέον ήταν γεννηθείς το 1889. Άσε πια αυτή την «απόδοση» από τα γαλλικά του Ματωμένου γάμου από τον αξιολογότατο κατά τα άλλα Νίκο Γκάτσο,  που θα έπρεπε ίσως να αντικατασταθεί με κάτι πιο σύγχρονο και πιο  κοντά στο πνεύμα του Λόρκα. Όλο αυτό το πνεύμα μιας πεπερασμένης εποχής αφού καταδυνάστευσε και τη δική μας νιότη, την πολύ λιγότερο ρηξικέλευθη, δεν θάπρεπε επιτέλους να εξελιχτεί και να ανταποκρίνεται στις ανάγκες της γενιάς του χιπ-χοπ και του νέου αιώνα. Έλεος! ).  Φροντίζει άλλωστε το «χαζοκούτι» που πιάνει πάντα τον παλμό της εποχής μας, ώστε το ενδιαφέρον του τηλεθεατή να το μονοπωλούν άτομα σαν την Τζούλια Αλεξανδράτου με τις τσόντες της, την Πετρούλα με τα αισθησιακά δελτία του καιρού, τον Ψινάκη με τους θεϊκού βάθους αστεϊσμούς του  κι ανάλογης εμβέλειας προσωπικότητες εναλλάξ με τους προσκυνητές των γηπέδων και τους τρομολάγνους δημοσιογράφους που από την μία καταγγέλλουν τα πάντα και τους πάντες χωρίς τον ελάχιστο σεβασμό ο ένας για τον άλλο κι από την άλλη παρανομούν με τον πιο απροκάλυπτο τρόπο ή στην καλύτερη των περιπτώσεων εκμεταλλεύονται το ψώνιο των λιγότερο προικισμένων απ΄ αυτούς με νοημοσύνη, συνανθρώπων τους για να χτυπήσουν ακροαματικότητες  χωρίς πολλά έξοδα. Αυτή η έλλειψη προσβασιμότητας στις τέχνες και στην καλλιέργεια ενισχύεται κι από τις πενιχρές αποδόσεις της πλειοψηφίας των καλλιτεχνών μας οι οποίοι ή δεν δύνανται ή δεν επιθυμούν να αποκτήσουν το κοινό τους και να το διατηρήσουν. Γιατί ο μέσος Έλληνας να πάει στο θέατρο και να πληρώσει ώστε να παρακολουθήσει μια άθλια παράσταση αφού μπορεί κάλλιστα να κοιμηθεί πολύ πιο άνετα στον καναπέ του σπιτιού του παρακολουθώντας τον πολύ πιο ενδιαφέροντα Λαζόπουλο και την βασίλισσα του trash Ανίτα Πάνια;  

Έλλειψη παιδείας, χαμηλό επίπεδο τέχνης.

Ένας συνδυασμός που οδηγεί στα γήπεδα, στα σκυλάδικα και στα πλατώ των show real. Οδηγεί επίσης στην παραπλάνησή μας, στην ηττοπάθεια και στην παθητικότητα και κατά συνέπεια στις περικοπές των μισθών μας και τα χάλια της περίθαλψης και της σύνταξής μας, το άθλιο επίπεδο της σκέψης μας και την απόλυτη ανικανότητά μας να κουμαντάρουμε τις μοίρες μας και τη μοίρα της χώρας μας... Η απώλεια της αξιοπρέπειας ενός λαού είναι άμεσα συνδεδεμένη και με την ποιότητα του πολιτισμού του. Εμείς αναπολούμε πανάρχαια μεγαλεία και βασίζουμε το μέλλον μας σε τριτοκοσμικά πολιτιστικά πρότυπα, χρησιμοποιώντας σαν άλλοθι την ικανότητά μας να γινόμαστε γραφικά διασκεδαστικοί για τους ξένους,  μας σπάζοντας πιάτα και πετώντας γαρύφαλλα.

Το ΕΚΕΘΕΧ κλείνει χωρίς να έχει πραγματοποιήσει τους στόχους του κι ακόμα μια ελπίδα ώστε να γίνει ο πολιτισμός μας μια πιο επιστημονικά και με πιο σύγχρονο τρόπο, οργανωμένη δύναμη, εκπνέει.

Αλλά τουλάχιστον ας είμαστε δίκαιοι. Έργο έπραξε. Η επιτροπή για τις επιχορηγήσεις υπό την προεδρία της Χαράς Μπακονικόλα και ενίσχυσε τους νέους δημιουργούς και εξόργισε φυσικά εκείνους που περιμένουν, μονίμως μακάριοι, από το κράτος να τους ενισχύσει ενώ θα έπρεπε τόσα χρόνια να είχαν εξασφαλίσει θεατές αν ήταν άξιοι να κάνουν θέατρο. Και επίσης, το κέντρο, μία εθνική πολιτική πιο ουσιώδη, επιχείρησε να χαράξει που έμεινε δυστυχώς σ’ ένα μάτσο χαρτιά τα οποία μάλλον και ατυχώς, κανείς δεν θα ενδιαφερθεί να αξιοποιήσει.

Ο  πολιτισμός «πρέπει» να τεθεί υπό διωγμόν,  διότι κοστίζει. Δεν κοστίζει σε χρήμα αγαπητοί μου. Κοστίζει όμως σε κίνδυνο.

Ο πολιτισμός κάνει τα παιδιά να αμφισβητούν το αλάθητο των γονέων τους, κάνει τους ευσεβείς να αμφισβητούν την ποιότητα των ιερωμένων τους, κάνει τον απλό πολίτη να εναντιώνεται στην εξουσία, κάνει τους σιωπηλούς ανθρώπους να αποκτούν φωνή και τους αδικημένους να αντιλαμβάνονται την αδικία. Κάνει τους εραστές, τολμηρούς και τους δειλούς, γενναίους. Δίνει νόημα στους εφιάλτες μας και ουσία στα όνειρά μας. Η τέχνη κοστίζει γιατί μας κάνει επικίνδυνους. Και κάποιοι που τους ξέρουμε πια πολύ καλά πια, θέλουν να είμαστε ακίνδυνοι. Μην ασχοληθείτε λοιπόν άλλο με τα πορνό της Αλεξανδράτου και με τις φυλακίσεις της Άντζελας, με τα χάλια του Ολυμπιακού και τα ρεζίλια του Παναθηναϊκού.  Αρνηθείτε να εκτονώνετε τη δίκαιη οργή σας στα γήπεδα, όπου πουλημένοι παίκτες και ακόμα πιο πουλημένοι διαιτητές στήνουν παιχνίδια για κρετίνους, σωρεύοντας περιουσίες και  καταστρέφοντας το άθλημα, μην κάνετε ευτυχισμένους τους εξουσιαστές σας κατεβαίνοντας στην Ομόνοια, όχι για να διαδηλώσετε αλλά για να αγοράσετε το βίντεο της Τζούλιας. Τους βλέπω ήδη να μας παίρνουν μέτρα για το φέρετρο μας... Μας έχουν  θεωρήσει  ηλίθιους, μας έχουν εξαθλιώσει και σε λίγο θα μας τσακίσουν ότι μας έχει απομείνει. Ας μην τους κάνουμε  πιο πλούσιους και πιο ισχυρούς. Όχι για μας πια, αλλά για τα παιδιά μας. Αξίζουν έναν πιο εξελιγμένο  πολιτισμό που θα τους ανοίγει τα μάτια και θα ξυπνάει τις συνειδήσεις τους. Που θα μπορεί να στηρίξει έμπρακτα κι όχι θεωρητικά,  την πιο καλή ποιότητα ζωής, την οποία αυτά δικαιούνται.

Αν το θέατρο πεθάνει για άλλη μια φορά στη χώρα που το γέννησε, θα είμαστε σκλάβοι.

Και θα ακολουθήσουν στο δρόμο για την οριστική τους εξάλειψη και τα υπόλοιπα επιτεύγματα της φυλής μας. Η φιλοσοφία, η δημοκρατία, η ιστορία κι η ποίηση. Τι να τα κάνουμε άλλωστε όλα αυτά;

Οι βάρβαροι έφτασαν επιτέλους. Κι είναι μια κάποια λύση.

Εκτός κι αν, μόλις φτάσουμε στον πάτο του πηγαδιού, ξαναθυμηθούμε πως κάποτε είχαμε φτερά. 

Είμαστε μια όμορφη και δυνατή ράτσα, παρά τις ταπεινώσεις και τον εκφυλισμό μας. Στην γλώσσα μας ειπώθηκαν πολλά απ’ αυτά που εξέλιξαν επί της ουσίας την ανθρωπότητα και που σήμερα βρίσκονται σε «ύπνωση» στη χώρα μας, αποκομμένα  κι από τον κόσμο κι απ’ τους καλλιτέχνες μας κι από τους διανοούμενους και τους δασκάλους μας.  Αν το θέατρο και γενικά η τέχνη αποτελεί το κάτοπτρο της κοινωνίας μας, όπως θα ‘λεγε κι ο Λούκατς, τότε πολύ νερό έχει κυλήσει στον ποταμό του χρόνου από την εποχή του Αρχαίου Δράματος. Όχι μόνο εξ αιτίας της χαμηλής ποιότητας της τέχνης  μας αλλά και εξ αιτίας της υφής της κοινωνίας μας,  της οποίας το ευτελές είδωλο αντανακλάται  σ’ αυτήν.

Ωστόσο υπάρχει πάντα, όσο η γλώσσα η Ελληνική, είναι ζωντανή, μια ελπίδα.  Κι αυτήν κανένα δελτίο ειδήσεων και καμμία κυβερνητική απόφαση δεν θα μπορέσουν να την αποκεφαλίσουν. Βλέπετε δεν είμαστε του Γιαχωβά αλλά του Διονύσου.  Κι αυτό θα βρούμε τον τρόπο να το θυμίσουμε σε όσους το ξέχασαν. Ακόμα και χωρίς φωνή, ακόμα και χωρίς χέρια, ακόμα και χωρίς πόδια, εμείς θα βγούμε και θα τους το θυμίσουμε.