ΣΕΡΑΓΕΒΟ 1914 - ΜΟΥ ΕΙΝΑΙ ΜΙΚΡΟΣ ΑΥΤΟΣ Ο ΤΑΦΟΣ |
Συντάχθηκε απο τον/την Παύλος Λεμοντζής |
ΣΕΡΑΓΕΒΟ 1914 - ΜΟΥ ΕΙΝΑΙ ΜΙΚΡΟΣ ΑΥΤΟΣ Ο ΤΑΦΟΣ Της Μπιλιάνα Σερμπλιάνοβιτς Από την ομάδα θεάτρου Ars Moriendi «Δε μου αρέσει να διδάσκω, να κάνω κήρυγμα μέσα από παραστάσεις κουνώντας το δάχτυλο. Δουλεύω με την πρόθεση κάθε έργο να είναι ανοιχτό σε ερμηνείες και περαιτέρω αναγνώσεις. Έτσι, κι αυτή τη φορά, το νόημα είναι ρευστό, προκειμένου να διαμορφωθεί στη σκέψη κάθε θεατή χωριστά, αυτό που δύναται ». Κουβέντες από συνέντευξη του Θάνου Νίκα, σκηνοθέτη της παράστασης, που είδα σε μια κατάμεστη αίθουσα, όπου το σκηνικό προϊδέασε το κοινό από την είσοδό του ότι θ’ ακολουθούσε δυνατή , αν όχι σοκαριστική, δράση. Άγκιστρα σφαγείου από το ταβάνι αιωρούνταν πάνω από το πεδίο δράσης. Ένας τεράστιος ορθόδοξος σταυρός στον τοίχο φέρων την αμαρτία στο κέντρο του , με μια ανοιχτή χαρακιά-πληγή και στο δάπεδο ανατριχιαστικές δεκάδες από άδεια παπούτσια, κραυγαλέα μαρτυρία θανάτου, ανάμεσα σε τρία επίπεδα –σχεδίες- τόποι πράξεων. Ανθρώπινων πράξεων. Αγάπης , συντροφικότητας και μίσους και μαρτυρίων και φυλακής και θανάτου. Το αισθητικό στίγμα της γόνιμης συνεργασίας συντελεστών με κοινή φιλοσοφία, συνεχίζονταν στο βάθος, όπου δέσποζε κεντρικά ένα νοσοκομειακό κρεβάτι. Εκεί, ο χώρος του Άπις, του πάντα ανεξήγητα άρρωστου ανθρώπου που, παραδόξως, δεν υπηρέτησε σε κανέναν πόλεμο. Μια αναφορά στον όγκο του ηθοποιού και του ρόλου κι όλα όσα αυτός νοηματοδοτεί. Ένα ειρωνικό σχόλιο στο άρρωστο σώμα που είναι παρατημένο, όταν το μυαλό του ίδιου καταστρώνει το σχέδιο και οργανώνει όλη τη δράση, κινώντας αόρατα νήματα. Με βάση την παραπάνω δήλωση του ευφυούς σκηνοθέτη, θα τολμήσω να πω κόντρα στο σημείωμά του, που δημοσιεύει το δελτίο τύπου της ομάδας Ars Moriendi, ότι το έργο είναι βαθύτατα πολιτικό, ότι όντως βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα και ότι ο κεντρικός ήρωας- ιδεαλιστής δολοφόνος του Φερδινάνδου, διαδόχου του Φραγκίσκου Ιωσήφ της Αυστροουγγαρίας, απλώνει την προσωπική του ζωή μόνο στην περιρρέουσα ατμόσφαιρα του πολιτικού πυρήνα. Πιο αναλυτικά, στις 28 Ιουνίου 1914 στο Σεράγεβο, που βρίσκεται υπό Αυστριακή κατοχή, ο 19χρονος Σερβοβόσνιος φοιτητής Γκαβρίλο Πρίντσιπ δολοφονεί τον Φραγκίσκο Φερδινάνδο (Franz Ferdinand στα γερμανικά) και τη σύζυγό του Σοφία. Η πλέον περιβόητη πολιτική δολοφονία, σε επίπεδο συνεπειών, έφερε τη σφραγίδα του πανσερβισμού και ήταν άλλο ένα μαύρο έργο του συνταγματάρχη Ντράγκουτιν Ντιμιτρίεβιτς, σε απευθείας μάλιστα συνεννόηση με τον πρωθυπουργό της Σερβίας. Ήταν ο Ντιμιτρίεβιτς, επικεφαλής των σερβικών μυστικών υπηρεσιών, που είχε οπλίσει το χέρι των Σερβοβόσνιων φοιτητών της φίλα προσκείμενης εθνικιστικής οργάνωσης «Νεαρά Βοσνία», που, όπως ακριβώς, και το συνωμοτικό «Μαύρο Χέρι» του Ντιμιτρίεβιτς, ονειρευόταν μια ακόμα μεγαλύτερη Σερβία. Η Αυστροουγγαρία απαίτησε να εκδοθούν οι συνωμότες του «Μαύρου Χεριού» για να δικαστούν στη Βιέννη, αν και ο πρωθυπουργός Νικόλα Πάσιτς αρνήθηκε (25 Ιουλίου 1914) υπό το πρόσχημα πως κάτι τέτοιο θα παραβίαζε το Σύνταγμα της Σερβίας. Ως συνέπεια της Ιουλιανής Κρίσης, η Αυστροουγγαρία κήρυξε έπειτα από τρεις μέρες (28 Ιουλίου 1914) τον πόλεμο στη Σερβία, θεωρώντας την υπεύθυνη για τη δολοφονία του πριγκιπικού ζεύγους, προκαλώντας ένα ντόμινο εξελίξεων που θα έφερνε όλες τις μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις και τις ΗΠΑ κατόπιν (από το 1917) στη λαίλαπα του πολέμου. Ο Γκαβρίλο Πρίντσιπ καταδικάστηκε, λόγω ηλικίας, σε 20 χρόνια καταναγκαστικής εργασίας και πέθανε από φυματίωση τον Απρίλιο του 1918. Το έργο διαδραματίζεται στο Σεράγεβο το 1914, στις φυλακές της Θεσσαλονίκης το 1917 και στο φρούριο Τερεζίν ,στη σημερινή Τσεχία , το 1918. Σε άλλη του κουβέντα ο σκηνοθέτης τόνισε , μεταξύ άλλων, ότι τα Βαλκάνια ήταν πάντα ο απόπατος της πολιτισμένης Ευρώπης. Η Γιουγκοσλαβία ήταν η μόνη χώρα στη σύγχρονη ευρωπαϊκή ιστορία που δημιουργήθηκε στον 20ο αιώνα και μέσα στον ίδιο αιώνα διαμελίστηκε πάλι. Ο διαμελισμός αυτός ήταν ένα πρώτου μεγέθους κοινωνικό πείραμα, καθώς ήταν από τους πρώτους πολέμους με «ζωντανή αναμετάδοση». Σε μια εποχή που η Ευρώπη γνώριζε μεγάλη ακμή και είχε πείσει σχεδόν τους πάντες για την επιτυχία αυτής της ένωσης, δίπλα μας συνέβαινε ένας πόλεμος και μάλιστα ο χειρότερος όλων, ένας εμφύλιος πόλεμος. Η δολοφονία του Σεράγεβο είχε ένα και μόνο στόχο ,σύμφωνα με τον Γκαβρίλο Πρίντσιπ, την ένωση ανθρώπων διαφορετικών εθνοτήτων, θρησκειών και παραδόσεων σε μία ενιαία κρατική οντότητα, σε δημοκρατία, στη γιουγκοσλαβική δημοκρατία. Το κείμενο της Μπιλιάνα Σερμπλιάνοβιτς ανέβηκε για πρώτη φορά το 2013 στο θέατρο Σάουσπιλχαους της Ζυρίχης, όπου οι αντιδράσεις του έργου ήταν αμφιλεγόμενες. Τον Οκτώβριο του 2014, το έργο κέρδισε δύο βραβεία κατά τη διάρκεια της τελετής του Διεθνούς Φεστιβάλ Θεάτρου Μικρών και Πειραματικών Σκηνών (MESS). Η ιστορία, όπως βλέπουμε, καταγράφει γεγονότα αλλά οι μεταγενέστεροι αναγνώστες ή μελετητές διαβάζουν, αναλύουν, βλέπουν, καταλήγουν σε συγκρουόμενα συμπεράσματα. Υπάρχει , λοιπόν, ένα νόμισμα με δυο όψεις . Η μια πλευρά φέρει εθνικιστική κορώνα κι ένα όραμα «Μεγάλης Σερβίας» κι η άλλη ευαγγελίζεται την ένωση του μωσαϊκού των λαών της πάλαι ποτέ Γιουγκοσλαβίας . Μέσα στην περιδίνηση της συγκεκριμένης χρονικής περιόδου κινήθηκε το όλο εγχείρημα. Βεβαίως , το «δια ταύτα» θα το απομονώσει ο κάθε θεατής όπως του το επιτρέπουν οι γνώσεις του, οι εμπειρίες του, οι πεποιθήσεις του, η θεατρική του παιδεία , οι προθέσεις του ή και η συναισθηματική του διάθεση , έτσι όπως διαμορφώνεται από τα δρώμενα επί σκηνής. Η παράσταση στήθηκε με εξαιρετικό αρχιτεκτονικό σχέδιο. Ξεκινά με τον Γρηγόρη Πυριαλάκο (Συνταγματάρχης Άπις) να ερμηνεύει στα γερμανικά ένα κομμάτι από τον Μαγικό Αυλό του Μότσαρτ, για να περάσει αργότερα στο ιρλανδέζικο Danny Boy, που με την υπέροχη φωνή της Κατερίνας Συναπίδου (Λιούμπιτσα Ίλιτς) συνοδεύει τραγικές στιγμές των τεσσάρων νέων μπροστά στο ζοφερό τους μέλλον και τις συνέπειες των αποφάσεών τους. Αλλεπάλληλες δυνατές σκηνές εκτυλίσσονται ενώπιον του «ευλαβικά» προσηλωμένου κοινού, με φόντο το σκηνικό που επιμελήθηκε η Ευαγγελία Κιρκινέ. Η ευρηματικότητα , δυνατό χαρτί, χαρίζει μπόνους στην παράσταση . Η σκηνή της αναπαράστασης βασανιστηρίων στις φυλακές είναι συγκλονιστική, καθηλωτική. Έξοχη σύλληψη και απόδοση της ιδέας με τα ματωμένα βήματα των ηρώων, τον συγχρονισμό και την κινησιολογία τους. Εξαιρετικές ερμηνείες από όλους. Χαρισματικοί ηθοποιοί. Δυναμική απόδοση και εσωτερικότητα, εντυπωσιακές εναλλαγές ύφους στην ίδια περίοδο κειμένου και από τον ίδιο ηθοποιό, άψογος συγχρονισμός στα φωνητικά, επιτυχής στο έπακρον η μουσική διδασκαλία, αξιέπαινο και πανέξυπνο το στήσιμο αυτοσχέδιας ορχήστρας κρουστών με τους μεταλλικούς κουβάδες, εμφανέστατη η καλή χημεία ανάμεσά τους. Πρόκειται, σαφώς, για μια άκρως ενδιαφέρουσα σκηνική εμπειρία που εκπλήσσει για την τόλμη της και, σίγουρα, προβληματίζει. Παράλληλα, δίνει την ευκαιρία στους θεατρόφιλους ν’ απολαύσουν σπουδαίες ερμηνείες και να χειροκροτήσουν μια μελετημένη και καλοκαρδισμένη σύγχρονη παράσταση.
Μετάφραση: Ισμήνη Ραντούλοβιτς Παίζουν: Δημήτρης Καπετάνιος – Γκαβρίλο Πρίντσιπ Μικρό Θέατρο Μονής Λαζαριστών Κολοκοτρώνη 25-27 Σταυρούπολη Παραστάσεις:10 - 13 Μαΐου 2018, Πέμπτη – Παρασκευή – Σάββατο στις 21:30 και Κυριακή στις 19:00 Διάρκεια παράστασης:90 λεπτά Τιμές εισιτηρίων:10€ κανονικό | 8€ μειωμένο Τηλέφωνο κρατήσεων: 2315 200 200 |